Αυστριακοί ποιητές του 20ου αιώνα

H χώρα των καλλίγραμμων, βαθύσκιων βουνών και των γαλάζιων πο-
ταμών, των περισσότερων κορυφαίων μουσουργών της κεντρικής Ευρώ-
πης, δεν θα μπορούσε και στα Γράμματα να μείνει πίσω. Είναι γνωστό πως
τα πρώτα δείγματα λογοτεχνίας στην όμορφη αυτή χώρα τα συναντάμε ήδη
στις αρχές του 11ου αιώνα στις ορεινές περιοχές των Άλπεων, που στην
πλειονότητά τους πρόκειται για κείμενα εκκλησιαστικού περιεχομένου, που
ως φαίνεται είναι υποδειγματική επεξεργασία κειμένων της Παλαιάς Δια-
θήκης, επιλεγμένα και καταγεγραμμένα από κάποιους μοναχούς στην περι-
οχή της Καρινθίας περί το τέλος του ενδέκατου αιώνα. Κάπου έναν αιώνα
αργότερα θα φανούν τα πρώτα στοιχεία μιας λαϊκής ποίησης που υμνεί η-
ρωικά κατορθώματα ιπποτών κι ευγενών γενικώς κι εκεί παρατηρούμε μια
αλλαγή στον τρόπο και το ύφος γραφής, μια στροφή στα ανθρώπινα συναι-
σθήματα και στις αισθαντικές ευαισθησίες τους. Το γεγονός αυτό λαμβάνει
χώρα γύρω από τον κόσμο των ευγενών, κυρίως όμως στις αυτοκρατορικές
αυλές και ειδικά σε εκείνες της Βιέννης. Εδώ σημαίνοντα ρόλο διαμορφώ-
νει με τα πολλά λαϊκά τραγούδια του, μάλιστα για γυναικείες φωνές, ο ιπ-
πότης Der von Kürenberg (1160;) - με αυτό το όνομα παρουσιάζονται πε-
ρισσότερα πρόσωπα σε γερμανόφωνες περιοχές - ενώ την ίδια εποχή εμφα-
νίζεται ένα άλλο πρόσωπο, ο Dietmar von Eist (1145-1170) από την πε-
ριοχή της Άνω Αυστρίας ως βασικός εκπρόσωπος των Minnensänger (Ε-
ρωτικών τραγουδοποιών). Την ίδια εποχή ο Reiner von Zweiter (1200-
1252) από την Άνω Ρηνανία συναντάει τον τιρολέζο Walther von der Vogelweide
(1230;) και πραγματοποιούν μακρινά ταξίδια στις γερμανόφωνες
περιοχές παρουσιάζοντας τα τραγούδια τους. Είναι αυτοί που έδειξαν το δρό-
μο, και που για πάνω από έναν αιώνα κυριάρχησε η έμμετρη λαϊκή (αφηγη-
ματική) ποίηση, η οποία καλλιεργήθηκε από ελάσσονος εμβέλειας τραγου-
δοποιούς (ποιητές), έτσι που καταγράφηκε πλήθος επικών, συνάμα ερωτι-
κών τραγουδιών. Τα ερωτικά πάθη των περιπλανώμενων ιπποτών και οι πε-
ριπέτειες των λαϊκών ηρώων περνούν στη λαϊκή μούσα, δημιουργούν παρα-
οδικά μια εποχή ευδαιμονικής συνύπαρξης ευγενών και λαϊκών τάξεων.

Μια θεαματική αλλαγή παρατηρείται στα μέσα του 14ου αιώνα, όπου κά-
νει την εμφάνισή του ο Ουμανισμός στην Αυλή του Φρειδερίκου Δ’. Εκεί
συναντάμε τον νεαρό ποιητή Enea Silvio de Piccolimini (1405-1464)
από την Κορσίνια της Σιένας, μετέπειτα Πάπας Πίος ο Β΄ με το γνωστό
σύγγραμμά του: Historia rerum ubique gestarum*. Έτσι, η Αυλή του
αυτοκράτορα γίνεται εστία του Ουμανισμού. Λίγο αργότερα θα εμφανιστούν αρκετοί αυστριακοί ποιητές κι ανάμεσά τους οι: Oswald Volkenstein
(1377-1445), Heinrich der Teichner (1330-1369) και Konrad
Zeltis (1459-1508) κ.ά. Τον επόμενο αιώνα σε περιοχές των Άλπεων και
συγκεκριμένα σε μοναστήρια του St Gallen, ο γυναικείος μοναχισμός βρί-
σκει διέξοδο σε θεολογικές και ποιητικές αφηγήσεις. Πρόκειται για τις μο-
ναχές του: (Die Schwestern von St. Katharina) και ειδικά για τις:
Anna Bruhi, Elsbeth, Strierli, Anna Humbist, Anna Falk και Agnes
Bützli. Ωστόσο, σημαντική φωνή γυναικείας παρουσίας στην αυστριακή
λογοτεχνία του 17ου αιώνα εκπροσωπεί αναμφίβολα η Katharina Regina
von Greifenberg (7.9.1633-10.4.1694) από το Seyssenegg Αμστέτεν της
Κάτω Αυστρίας. Πάντως γεγονός είναι πως τα ποιήματα της συλλογής της,
Geistliche Gedichte, μεταφέρουν ένα διαφορετικό κλίμα στην ποίηση της
εποχής της. Αν και βαθιά επηρεασμένα από τον πρόωρο θάνατο της μικρό-
τερης αδερφής της, η αισθαντική νεοτερικότητα των ποιημάτων προσδίδει
άνετους λυρικούς τόνους και θεωρείται η ίδια από τις πλέον αντιπροσωπευ-
τικές εκπροσώπους της ποίησης μπαρόκ. Τα ποιήματά της γίνονται τρα-
γούδια, που δίχως άλλο εμπνέουν και γαληνεύουν.

«…Άστρα πολύχρωμα ουράνιου θόλου
κι εσύ σελήνη των νυχτιών κορόνα
φωτίζεις, αφού την ηλιαχτίδα
μας την παίρνει πίσω
της γης η μπάλα…» αλλά και:
«Γαλήνη των σκέψεών μου ο τάφος
άσε τις έγνοιες και τις γκρίνιες
γαλήνεψε, ηρέμησε μέσα βαθιά μου
όλες της καρδιάς τις βουλιμίες…»**

Υποψήφιο για Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Υπ. Πολιτισμού