Το έργο Un morceau de concert (Κομμάτι συναυλίας), για βιολί και πιάνο, κατέχει ξεχωριστή θέση στην μουσική δημιουργία του Δημήτρη Μητρόπουλου, ως η παλαιότερη σωζόμενη σύνθεσή του στον τομέα της μουσικής δωματίου. Οι λιγοστές πληροφορίες που διαθέτουμε σχετικά με αυτό είναι πάντως αρκετά συγκεχυμένες και προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από μια χειρόγραφη σελίδα τίτλου, η οποία προστέθηκε εκ των υστέρων στην αυτόγραφη και ιδιαίτερα επιμελημένη (καθαρογραμμένη με μελάνη) αλλά αχρονολόγητη παρτιτούρα του έργου. Εκεί, ο πρωτότυπος γερμανικός τίτλος - Conzert-Stuck - αποδίδεται πλέον στα γαλλικά, συνοδευόμενος από τα αρχικά του ονόματος του συνθέτη, την χρονολογία 1913 και, κυρίως, από μιαν ενδιαφέρουσα μαρτυρία για την πρώτη εκτέλεση του κομματιού, η οποία φέρεται να πραγματοποιήθηκε στο Νέο Φάληρο, στις 22 Μαρτίου / 4 Απριλίου 1913, από τον τότε καθηγητή του Μητρόπουλου στο Ωδείο Αθηνών, Armand Marsick (στο βιολί), και τον νεαρό συνθέτη (στο πιάνο). Εντούτοις, μοιάζει απίθανο η ιδιωτική αυτή μουσική εκτέλεση να έλαβε όντως χώραν στο Νέο Φάληρο και όχι στην κατοικία του Μητρόπουλου στο Παλαιό Φάληρο, ενώ η αυθεντική παράλληλη αναφορά στο παλαιό και στο νέο ημερολόγιο (το οποίο καθιερώθηκε στην Ελλάδα μόλις το 1923) υποδηλώνει ότι αυτή η πολύτιμη μεν, πλην όμως εμφανώς πρόχειρη και βιαστική σημείωση πρέπει να υπήρξε πολύ μεταγενέστερη αυτού καθαυτού του καλλιτεχνικού γεγονότος.
Πρόσφατες έρευνες συγκλίνουν προσέτι στην διαπίστωση ότι το ίδιο αυτό έργο ξαναπαρουσιάσθηκε από τον Μητρόπουλο και τον περίφημο βιολονίστα και φίλο του, Γεώργιο Ευσταθίου-Λυκούδη, σε δημόσια συναυλία που δόθηκε στις 18 Φεβρουαρίου / 3 Μαρτίου 1917 στο Βασιλικό Θέατρο Αθηνών και περιελάμβανε αποκλειστικά συνθέσεις του Δημήτρη Μητρόπουλου, υπό τον τίτλο Σονάτα σε ντο ελάσσονα και με την χρονολογική ένδειξη 1911. Φαίνεται λοιπόν ότι η διαδικασία της σύνθεσης του εν λόγω κομματιού, η οποία - ούτως ή άλλως - ουδόλως αποτυπώνεται στις χειρόγραφες πηγές που φυλάσσονται στο Αρχείο Δημήτρη Μητρόπουλου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης (το τελικό αντίγραφο της παρτιτούρας για βιολί και πιάνο καθώς και μία πάρτα του βιολιού), κάλλιστα θα μπορούσε να μετατεθεί χρονικά από το 1913 πίσω στο 1911, εφ' όσον δεχθεί κανείς την βάσιμη πιθανότητα το έργο να γνώρισε διάφορα στάδια ωρίμανσης και διαδοχικές αναθεωρήσεις, έως ότου προσλάβει την τελική του μορφή.
Σε κάθε περίπτωση, το Κομμάτι συναυλίας του Μητρόπουλου αντικατοπτρίζει, μεταξύ άλλων, μια γόνιμη απόπειρα του εκκολαπτόμενου έλληνα συνθέτη να συγκεράσει στοιχεία της έντεχνης ευρωπαϊκής και της εντόπιας μουσικής παράδοσης. Προς τον σκοπό αυτόν, το τυπικά ρομαντικό ιδίωμα του έργου, το οποίο εκδηλώνεται άλλοτε με άκρατο λυρισμό (όπως στην έναρξη της μεσαίας μακροδομικής ενότητος, όπου επιβάλλεται το αισθαντικό ύφος της "μουσικής σαλονιού") και άλλοτε με λαμπρές δεξιοτεχνικές κορυφώσεις, εμπλουτίζεται στις εξωτερικές ενότητες με μιαν "εθνικού" χαρακτήρος βασική θεματική ιδέα, στον γνωστό ανά το πανελλήνιο "συρτό καλαματιανό" χορευτικό ρυθμό και με σποραδικά τριημιτόνια που προσδίδουν - έστω και φευγαλέα - στην μελωδική γραμμή το τόσο χαρακτηριστικό στίγμα της χρωματικής τροπικότητος της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Παράλληλα, το γοητευτικό αυτό έργο είναι επίσης αποκαλυπτικό του πληθωρικού συνθετικού χαρίσματος του έφηβου δημιουργού, σε μιαν εποχή κατά την οποίαν η απαράμιλλη μουσικότητά του αναπλήρωνε ήδη σε εκπληκτικό βαθμό τις ελλιπείς ακόμη γνώσεις του από τις "εγκύκλιες" μουσικές του σπουδές.
Ιωάννης Φούλιας
The work Un morceau de concert, for violin and piano, holds a special place in the oeuvre of Dimitri Mitropoulos, as it is his oldest existing chamber music composition. However, the scanty information that we possess on this piece is rather vague and comes almost exclusively from a manuscript title page that was added at a later date to the neatly copied (in ink) but undated autograph score of the work. There, the original German title - Conzert-Stuck - is rendered in French, accompanied by the composer's initials, the date 1913, and, above all, an interesting reference to the first performance of thi
