Εις το όνομα του πολιτισμού

Σε χρώματα μελανά έδυσε η πιο έξαλλη εφαρμογή της ελληνικής Μεγάλης Ιδέας, που, από την αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία με την ονομασία "Στρατός Κατοχής Σμύρνης" έως την κατάρρευση του μετώπου, έσπειρε εκατόμβες στρατιωτών στον δρόμο για την Άγκυρα. Αλλά πάντως στον "εθνικό" δρόμο, που άνοιγε η Ιστορία: βάδιζαν επί τα ίχνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον Ελληνικόν ανθρωπιστικόν πόλεμον και το χυθέν αίμα τους αφύπνιζε τα ναρκωμένα κάτω εις την γην μνημεία, αυτά που έλληνες αρχαιολόγοι ανέλαβαν, σε μια δαπανηρή πολυτέλεια, να ανασκάψουν, "ανασταίνοντας" τους "προγόνους" και διαγράφοντας όλες τις γνωστές αρχαιολογικές μελέτες του περασμένου αιώνα. Δόλια φενάκη στο "όνομα του Πολιτισμού"; Η Ελλάδα "δικαιούνταν" να διοικεί τους κατωτέρους εις τον πολιτισμόν και ως μόνος δίκαιος κληρονόμος να εγκαθιδρύσει εν Ανατολή τον τρίτον και τέταρτον πολιτισμόν, αλλά από το μέτωπο ο Διάδοχος αποκάλεσε την εκστρατεία Αποικιακήν, και ο ελληνικός επιχειρηματικός κόσμος παραδεχόταν πως στη χάραξη νέων συνόρων απώτερος σκοπός ήταν να επικρατήσωμεν οικονομικώς εν τη Εγγύς Ανατολή. Επιμύθιο οι τάφοι του πολέμου στα σιωπηλά υψίπεδα· δίχως αρχαιολογικό ενδιαφέρον απέμειναν ασύλητοι, μάταιοι και ανώνυμοι στο μικρασιατικό παλίμψηστο, που οι αδιάκοπες ανθρώπινες παλίρροιες είχαν διαμορφώσει.