Στο βιβλίο αυτό αναπτύσσεται μια βιωματική θεώρηση των θεσμών, που εμπερικλείει όλες τις βασικές εκφάνσεις της κοινωνιολογικά και νομικά ενδιαφέρουσας συμπεριφοράς ατόμων και ομάδων: τη σκέψη, τη βούληση, το συναίσθημα και την εμπειρία. Η νομικοκοινωνιολογική μας προσέγγιση στους θεσμούς παρουσιάζει στενή συνάφεια με την Ψυχολογία, την Πολιτική Επιστήμη, τα Οικονομικά και την Ιστορία, αλλά και με την ηθική φιλοσοφία, καθώς επιχειρεί να εξηγήσει τα αίτια της κοινωνικά εκδηλωμένης συμπεριφοράς των κοινωνικών υποκειμένων με γνώμονα το ορθολογικό υπόβαθρο της βιωματικής εμπειρίας, δηλαδή την επενέργεια μιας "βιωματικής ορθολογικότητας".
Το κύριο συμπέρασμα της παραδοχής ότι οι δικαιϊκοί θεσμοί διαθέτουν μια βιωματική διάσταση είναι πως η βιωματική γνώση των κοινωνικών δρώντων διαθέτει διαπλαστική ισχύ επί των θεσμών. Η θεωρία που εδώ προτείνουμε μεταθέτει το εστιακό σημείο της έρευνας στις διαδικασίες θεσμοποίησης και όχι θεσμοθέτησης. Πρωταγωνιστής της δικής μας θεώρησης δεν είναι ο ηγέτης ούτε ο νομοθέτης. Είναι ο μέσος άνθρωπος, ο αφανής συνδημιουργός θεσμών, πρακτικών και συνηθειών που εξυπηρετούν τις ανάγκες του σε δεδομένη χρονική στιγμή. Όταν οι θεσμοί βιωματικά, δηλαδή μέσα από την εμπειρία των ιδίων των συμμετεχόντων σ’ αυτούς, αποδεικνύονται ανεπαρκείς, προβληματικοί ή και επιβλαβείς για το άτομο και την κοινωνία, προκύπτει η αναγκαιότητα να αναθεωρηθούν διατηρώντας κάποια λειτουργικά τους στοιχεία ή να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από καινούριους. Η βιωματική προσέγγιση εντάσσεται στο ευρύτερο εγχείρημα της Κοινωνιολογίας του Δικαίου για θεσμική αναδόμηση σε μια εποχή παρατεταμένης οικονομικής, πολιτισμικής και ηθικής κρίσης. Παρέχει ένα νέο θεωρητικό εργαλείο που ελπίζουμε να συμβάλει στο συνεχιζόμενο διεπιστημονικό διάλογο με στόχο την αρχιτεκτονική βελτιωμένων θεσμών.
Η Ασπασία Τσαούση είναι λέκτορας κοινωνιολογίας του δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει διδάξει "Δίκαιο και οικονομικά" και "Θεωρία διαπραγματεύσεων" σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο ALBA Graduate Business School (2001 -2010). Ως λέκτορας μερικής απασχόλησης έχει συνεργαστεί με το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2001-04) και με το Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (2008-2010). Αποφοίτησε από το Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ το 1990. Το 1993 απέκτησε το μεταπτυχιακό της δίπλωμα με βαθμό άριστα από τον Τομέα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Δικαίου. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγο, αποκτώντας το 1995 το μεταπτυχιακό δίπλωμα Master of Laws Degree (με έπαινο cum laude), με ειδίκευση στην Κοινωνιολογία του Δικαίου και στην Οικονομική Ανάλυση του Δικαίου. Το 2000 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τις κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες της φιλελευθεροποίησης του διαζυγίου μετά το Νόμο 1329/1983. Η διατριβή εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη του καθηγητή Gary S. Becker (Νόμπελ Οικονομικής Επιστήμης 1992) και του Richard A. Posner (Chief Judge, U.S. 7th Court of Appeals). Έχει συγγράψει δύο μονογραφίες και πολλές μελέτες, που έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή και εγχώρια επιστημονικά περιοδικά. Είναι δικηγόρος Θεσσαλονίκης από το 1992 και διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια (CIArb) από το 2008.
