"Δεν ξέρω πού γεννήθηκα, /μήτε ποιος είμαι. Δεν ξέρω από πού έρχομαι, μήτε πού πάω. 'Ενα κλαδί είμαι, από πεσμένο δέντρο, αλλά δεν ξέρω το μέρος που έπεσε. Πού βρίσκονται οι ρίζες μου; Ποιανού δέντρου κλωνάρι είμαι;"
Με αυτό το λαϊκό τραγούδι από την Κολομβία αρχίζει το δεύτερο μέρος της "Μνήμης της φωτιάς", της επικής τριλογίας του Εδουάρδο Γκαλεάνο, ο οποίος αποδύεται σε ένα ταξίδι στην ιστορία με στόχο "να συμβάλει στη διάσωση της λεηλατημένης μνήμης ολόκληρης της Αμερικής, αλλά κυρίως της Λατινικής Αμερικής, γης αγαπημένης και περιφρονημένης". Μέσα από τετρακόσιες και πλέον αφηγήσεις που αναπτύσσονται χρονολογικά, "Τα πρόσωπα και οι μάσκες" επισκοπούν τον 18ο και τον 19ο αιώνα, εποχή επώδυνη μα και γόνιμη, κατά την οποία οι λαοί της αμερικανικής ηπείρου αναζητούν την πραγματική τους ταυτότητα, πίσω από τις μάσκες που τους επέβαλαν οι αποικιοκράτες, για να κατακτήσουν εντέλει την αυτοδιάθεσή τους και τα δικαιώματά τους. Στους δύο αυτούς αιώνες, μέσα από αλλεπάλληλους πολέμους και επαναστάσεις οι αποικίες αποκτούν την ανεξαρτησία τους. Μπροστά στα μάτια του αναγνώστη παρελαύνουν επαναστάτες, μεταρρυθμιστές, δικτάτορες, ποιητές και ζωγράφοι, δούλοι και αφέντες, γκάουτσος, μιγάδες. Ινδιάνοι και Ευρωπαίοι, οραματιστές προδότες, απλοί άνθρωποι που όρθωσαν το ανάστημά τους και άλλοι που υποτάχτηκαν. Είναι η εποχή που οι Ευρωπαίοι απομυζούν τον ορυκτό πλούτο της Λατινικής Αμερικής, και που οι Ηνωμένες Πολιτείες, ανεξάρτητες πλέον, εκκαθαρίζουν τους Ινδιάνους οτα εδάφη τους και εκδηλώνουν τον επεκτατισμό τους. Και η ιδιαίτερη γραφή του Γκαλεάνο αναπλάθει την ιστορία, την κάνει να μιλά σε πρώτο πρόσωπο, "την ξεθάβει κάτω από τα μπρούντζινα αγάλματα και τα μαρμάρινα μνημεία".
Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο γεννήθηκε το 1940 στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. Εκεί κάνει τα πρώτα του βήματα στο χώρο των έντυπων μέσων δημοσιεύοντας γελοιογραφίες και χρονογραφήματα στο περιοδικό "El Sol". Το 1961 γίνεται διευθυντής της καθημερινής εφημερίδας "Epoca" και αρχισυντάκτης της εβδομαδιαίας επιθεώρησης "Marcha". Το 1973 εξορίζεται εξαιτίας των ιδεών του και καταφεύγει στην Αργεντινή, όπου ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό "Crisis". Μετά το πραξικόπημα του 1976 αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη χώρα και εγκαθίσταται στην Ισπανία. Το 1985, ύστερα από την πτώση της δικτατορίας, επιστρέφει στο Μοντεβιδέο. Στο έργο του συγκλίνουν η λογοτεχνική αφήγηση και το δοκίμιο, η ποίηση και το χρονικό. Είναι συγγραφέας πολλών άρθρων και βιβλίων για τη Λατινική Αμερική, μεταξύ των οποίων γνωστότερα είναι τα: "Su majestad el futbol" ("Η αυτού μεγαλειότης το ποδόσφαιρο", 1968), "Las venas abiertas de America Latina" ("Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής", 1971, ελλ. εκδ. Θεωρία, 1982· Κουκκίδα, 2008), "Cronicas latinoamericanas" ("Λατινοαμερικανικά χρονικά", 1972), "Dias y noches de amor y de guerra" ("Μέρες και νύχτες αγάπης και πολέμου", 1978, ελλ. εκδ. Εξάντας, 1978), "La trilogia, Memoria del fuego" ("Τριλογία: Μνήμες φωτιάς", 1982-1986, ελλ. εκδ. Εξάντας, χ.χ.· Πάπυρος, 2009), "El libro de los abrazos" ("Το βιβλίο των εναγκαλισμών", 1989, ελλ. εκδ. Κέδρος, 2001), "Patas arriba" ("Ένας κόσμος ανάποδα", ελλ. εκδ. Στάχυ, 2000· Πιρόγα, 2008), "El futbol a sol y sombra" ("Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου", 1995, ελλ. εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1998), κ.ά. Το 1975 και το 1978 τιμήθηκε με το μεγαλύτερο βραβείο της Λατινικής Αμερικής, το Casa de las Americas, το 1989 με το American Book Award για τις "Μνήμες φωτιάς" (Washington University, ΗΠΑ) και το 1999 με το Βραβείο Cultural Freedom Award, που του απονεμήθηκε από το Ίδρυμα Lannan Foundation (Σάντα Φε, ΗΠΑ).
