Το 1890, ήδη καταβεβλημένος από τη φυματίωση, ο Τσέχοφ ταξιδεύει στη Σαχαλίνη, στο νησί-κάτεργο της τσαρικής Ρωσίας, αποφασισμένος να δει και να καταγράψει τα όσα γίνονταν εκεί, να πιάσει το νήμα της ζωής του καταδίκου από εκεί που το άφηνε μια ολόκληρη κοινωνία βυθισμένη στην αδιαφορία.
Στη Σαχαλίνη μένει τρεις μήνες και επισκέπτεται σχεδόν όλους τους κρατουμένους, όλες τις υπηρεσίες και τις φυλακές. Τις οδυνηρές εμπειρίες του απ' αυτό το κολαστήριο τις μεταπλάθει σε μια συγκλονιστική αφήγηση, στην οποία οι καρποί της προσωπικής έρευνας διαπλέκονται με μια πληθώρα άλλων πηγών -διηγήσεις, αρχειακό υλικό, επιστημονικές μελέτες κ.ά.
Τι είναι όμως η νήσος Σαχαλίνη; Μήπως μια δημοσιογραφική καταγραφή, μια κοινωνιολογική μελέτη, ένα οδοιπορικό; Μήπως δεν είναι τίποτα απ' όλα αυτά, αλλά και όλα αυτά μαζί; Σε κάθε περίπτωση, και πέρα από κάθε ειδολογικό δείκτη, το έργο αυτό είναι μια πραγματεία για τον άνθρωπο που υποφέρει, που συντρίβεται κάτω από τον ζυγό μιας κοινωνίας που δεν νοιάζεται γι' αυτόν. Μια θαρραλέα καταγγελία της βαρβαρότητας του σωφρονιστικού συστήματος της εποχής, χωρίς κορόνες και ακατάσχετους λυρισμούς, σε ύφος λιτό και τόνους χαμηλούς, με την τραγικότητα και την ωμότητα να εναλλάσσονται με τη γλαφυρότητα, ακόμα και το χιούμορ. Ένα έργο πραγματικό μνημείο ανθρωπισμού.
Άντον Τσέχοφ (1860 - 1904): Ο Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωφ ήταν Ρώσος συγγραφέας πολλών διηγημάτων, θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων. Γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1860 στην κωμόπολη Ταγκανρόγκ, στη νότια Ρωσία. Ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του και μεγάλωσε σε πολύ αυστηρό και θρησκευτικό περιβάλλον. Ο Τσέχωφ από την 6η τάξη του γυμνασίου αναγκάστηκε μόνος του να βγάζει το ψωμί του παραδίδοντας μαθήματα κατ' οίκον. Το 1879 μπαίνει στο ιατρικό τμήμα του πανεπιστημίου της Μόσχας, το οποίο τελείωσε το 1884. Από τον καιρό της σπουδής του στο γυμνάσιο, ο Τσέχωφ άρχισε να γράφει χιουμοριστικές σκηνές, αφηγήσεις, μονόπρακτα. Από το 1880 τα έργα του αρχίζουν να δημοσιεύονται στα περιοδικά "Ξυπνητήρι", "Θεατής", "Μόσχα", "Φως και σκιά", "Θραύσματα" κ.ά. με το ψευδώνυμο Αντόσια Τσεχοντέ. Το 1884 κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο διηγημάτων "Τα παραμύθια της Μελπομένης". Το 1884-85 γράφει την ιατρική του διατριβή που δεν τελείωσε, εξαιτίας των ασχολιών του. Ως γιατρός βοηθούσε τους ανήμπορους και παρείχε τις ιατρικές υπηρεσίες του δωρεάν. Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του είναι: "Ο γλάρος", "Ο θείος Βάνιας", "Οι τρεις αδελφές", "Ο βυσσινόκηπος", "Στέππα" κ.ά. Πέθανε το 1904.
