Ο παρών τόµος περιέχει τα, απολαυστικά στην ανάγνωση, έντεκα πεζά αφηγήµατα του κερκυραίου δηµοσιογράφου και λογοτέχνη του 19ου αιώνα, Μαρίνου Παπαδόπουλου Βρετού, που η φιλολογική έρευνα έφερε στο φως: το απόκρυφο ηµιτελές µυθιστόρηµα "Ο πατροκατάρατος" (1845), το αποσπασµατικό επιστολικό µυθιστόρηµα "Μυθιστοριογράφος τις" (1848), και τα διηγήµατα ή εκτενέστερα αφηγήµατα "Ο Αρειάδης" (1848), "Ο κόσµος" (1848), "Ο εξωµότης" (1848), "Η υπνοβάτις. Επεισόδιον της εν Αθήναις διαµονής του Βύρωνος" (1849), "Το πρότυπον ο Σιλβέστρης" (1852), "Δύο τύποι περιηγητών εν Ελλάδι" (1867), "Αι αναµνήσεις µου" (1865/1868), "Ο Μαµµελούκος. Έρως προς κανάριον" (1870) και "Ελισάβετ ή Βίος Ελληνίδος" (1871). Δηµοσιευµένα στην εποχή τους σε εφηµερίδες και περιοδικά, τα αφηγήµατα του Βρετού αποδεικνύουν ότι η νεοελληνική, πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή των µέσων του 19ου αιώνα είναι αρκετά πλουσιότερη από ό,τι νοµίζεται, ενώ επιβεβαιώνουν απόψεις της νεότερης έρευνας σχετικά µε την αυξηµένη πραγµατογνωσία των πεζογράφων αυτής της εποχής σε ό,τι αφορά τη σύγχρονή τους πραγµατικότητα. Με το πρώτο από αυτά ("Ο πατροκατάρατος", 1845), η νεοελληνική πεζογραφία δείχνει να συντονίζεται, σχεδόν ακαριαία, µε διάσηµες, τότε, τάσεις στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία (επιφυλλιδικό, λαϊκό και απόκρυφο µυθιστόρηµα: "Μυστήρια πόλεων"), ενώ πολύ νωρίς επίσης θέτουν το ζήτηµα των σχέσεων και οσµώσεων δηµοσιογραφίας και λογοτεχνίας, και βεβαίως µας δίνουν τη δυνατότητα να κατανοήσουµε καθαρότερα άλλα, γνωστά από παλιά, πεζογραφικά έργα της ίδιας περιόδου. Η πρώτη αυτή συγκεντρωτική έκδοσή τους αποτελεί συµβολή στην έρευνα σχετικά µε την προϊστορία της ηθογραφίας. Ο τόµος συµπληρώνεται από εκτενή εισαγωγή σχετικά µε τον βίο και το λογοτεχνικό έργο του συγγραφέα καθώς και από αναλυτικό γλωσσάρι, που συνέταξε ο επιµελητής της έκδοσης, ερευνητής φιλόλογος Λάµπρος Βαρελάς.
Ο Μαρίνος Παπαδόπουλος Βρετός (Κέρκυρα 1828-Παρίσι 1871) ήταν γιος του βιβλιογράφου, λόγιου και διπλωµάτη Ανδρέα Παπαδόπουλου Βρετού. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του έζησε µεταξύ Ελλάδας και εξωτερικού, διατηρώντας πολύ στενές σχέσεις µε τον γαλλικό χώρο. Νοµοµαθής στις σπουδές του, βιοπορίστηκε αρχικά δηµοσιογραφώντας σε αθηναϊκά και γαλλικά έντυπα, ενώ, στη συνέχεια, ανέλαβε τη διεύθυνση της γαλλόγλωσσης εφηµερίδας Moniteur Grec (Αθήνα, 1855-1857) και ίδρυσε την επίσης γαλλόγλωσση εφηµερίδα Semaine Universelle (Βρυξέλλες, 1862-1863). Γνωστότερος όµως έγινε µε την έκδοση του ετήσιου περιοδικού Εθνικόν Ηµερολόγιον (Παρίσι, 1861-1871). Παράλληλα, διετέλεσε Γραµµατέας του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στο Παρίσι (1863-1867), ενώ το 1868 διορίστηκε πρόξενος της Ελλάδας στο Λιβόρνο και το 1870 πρόξενος στη Μασσαλία. Το συγγραφικό του έργο είναι πολύ µεγάλο: δηµοσιογραφικά άρθρα για ελληνικά ζητήµατα σε ελληνικές και γαλλικές εφηµερίδες και περιοδικά, χρηστικές εκδόσεις µε διαλόγους στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, τουριστικοί οδηγοί και λευκώµατα για την Αθήνα (στα ελληνικά και στα γαλλικά), ιστορικές, ιστοριοδιφικές και λαογραφικές µελέτες, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, µεταφράσεις από τα γαλλικά και τα ιταλικά πεζών και θεατρικών κειµένων, µεταπλάσεις σε πεζό αφηγηµατικό λόγο (στα γαλλικά και στα ελληνικά) ελληνικών δηµοτικών τραγουδιών και παραδόσεων κ.ά. Περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρωτότυπο λογοτεχνικό του έργο. Η έρευνα έφερε στο φως έντεκα σύνομα και εκτενέστερα πεζά αφηγήματα δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής: το απόκρυφο ηµιτελές µυθιστόρηµα "Ο πατροκατάρατος" (1845), το αποσπασµατικό επιστολικό µυθιστόρηµα "Μυθιστοριογράφος τις" (1848), και τα διηγήµατα ή εκτενέστερα αφηγήµατα "Ο Αρειάδης" (1848), "Ο κόσµος" (1848), "Ο εξωµότης" (1848), "Η υπνοβάτις. Επεισόδιον της εν Αθήναις διαµονής του Βύρωνος" (1849), "Το πρότυπον ο Σιλβέστρης" (1852), "Δύο τύποι περιηγητών εν Ελλάδι" (1867), "Αι αναµνήσεις µου" (1865/1868), "Ο Μαµµελούκος. Έρως προς κανάριον" (1870) και "Ελισάβετ ή Βίος Ελληνίδος" (1871). Στη λογοτεχνική του παραγωγή μπορούμε να προσθέσουμε και τη διασκευή και μετάπλαση σε πεζό αφηγηματικό λόγο αρκετών ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, παραμυθιών και παραδόσεων (η μετάπλαση έγινε στα γαλλικά, και γνώρισε δύο εκδόσεις, το 1855 και το 1858. Ένα μικρό μέρος αποδόθηκε και στα ελληνικά σε ατόφια δημοτική γλώσσα).
