Ο έκτος τόμος της σειράς "Θεατρική Βιβλιοθήκη" του "Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη" οδηγεί τον αναγνώστη στα χρόνια της "Ελληνικής Επανάστασης του 1821" και σ' ένα δραματικό συγγραφέα και ποιητή, που υπήρξε ο ίδιος και αγωνιστής με σημαντική δράση και ηθοποιός και θιασάρχης, σε μιαν από τις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης ενός κανονικού θεατρικού σχήματος στην "Ερμούπολη της Σύρου" αμέσως μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, όπου ανέβαζε κυρίως δικά του θεατρικά έργα, και στα οποία, απ' ό,τι φαίνεται, πρωταγωνιστούσε, και που παρουσιάζουν, με απλό αλλά συναρπαστικό τρόπο, επεισόδια της εποποιίας του πολύχρονου Αγώνα. Στην "Άλωση των Ψαρών" (1824), στην οποία αφιερώνεται και ένα εκτενές επικό του ποίημα ("Τα Ψαρά"), συμμετείχε και ο ίδιος, τραυματίστηκε και σώθηκε κολυμπώντας. Η πολυτάραχη ζωή του αγωνιστή, με το ξίφος και τη λύρα, είναι ένας βίος "διδακτικός", σαν αυτόν του Μακρυγιάννη ή του Μ. Χουρμούζη, για το ήθος, τις συμπεριφορές, τις αξίες και τα οράματα μιας ολόκληρης εποχής. Σε αντίθεση με άλλους αγωνιστές ο Αλκαίος είχε σημαντική μόρφωση, είχε εμφανιστεί και στην ερασιτεχνική σκηνή της Αυθεντικής Ακαδημίας του Βουκουρεστίου προεπαναστατικά ως ηθοποιός, στο θίασο του Κωνσταντίνου Κυριακού Αριστία. Το θέατρο στα χρόνια της Επανάστασης κατείχε πρωταρχική θέση στην εκτίμηση του κόσμου ως "σχολείον του πατριωτισμού", ως όργανο της μόρφωσης και του εκπολιτισμού του ανθρώπου, -ιδέες που προέρχονται απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. [...]
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
Ο Θεόδωρος Αλκαίος, (επoνομαζόμενος και Μυτιληναίος ή Λέσβιος), ήταν θεατρικός συγγραφέας και πρωτοπόρος ηθοποιός του νεότερου ελληνικού θεάτρου. Από 1818 ήταν καταξιωμένος ηθοποιός πρωταγωνιστής στο "Πατριωτικό Θέατρο Καρατζά" στο Βουκουρέστι. Με το σάλπσμα του Αγώνα του 1821 ο Αλκαίος ήλθε στην Ελλάδα και πολέμησε ως οπλαρχηγός ατάκτων σε διάφορες μάχες στη Ρούμελη, Χίο και Κρήτη υπό τον Φαβιέρο. Επί Καποδίστρια ίδρυσε μαζί με τη γυναίκα του Μαριγώ Αλκαίου, επίσης ηθοποιό, το πρώτο μετεπαναστατικό θέατρο στη Σύρο (1828-1831) στο ποίο και ανέβασε πρότυπα δικά το έργα όπως η "Άλωση των Ψαρών", ο "Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη", "Πιττακός ο Μυτιληναίος" κ.λπ. καθώς και μεταφράσεις έργων του Μολιέρου, Ρακίνα, κ.ά. Ο Θ. Αλκαίος ήταν αυτός που δημιούργησε την πρώτη ζωντανή θεατρική παράδοση στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως έπεσε θύμα της άγριας σφαγής που συνέβη στο Άργος από τα γαλλικά στρατεύματα κατοχής. Το έργο του συνέχισε ο αδελφός του, Κωνσταντίνος Αλκαίος επίσης ηθοποιός, καθώς και ο γιος του Ξενοφών Αλκαίος.
