Στοιχεία αστρονομίας, αστροφυσικής και διαστημικής: Διερευνητικές εργασίες (Projects) - Πειραματικές δραστηριότητες και πρακτικές εφαρμογές -Τεύχος Τέταρτο

Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας ακόμη, οι δάσκαλοι του Γένους, που ασχολούνταν με τη διδασκαλία των μαθημάτων των θετικών επιστημών, χρησιμοποιούσαν την εποπτεία, τα εργαστήρια και τις πρακτικές ασκήσεις, για την καλύτερη εμπέδωση της διδασκόμενης ύλης από τους πολυάριθμους, συνήθως, μαθητές τους. Ο Βενιαμίν Λέσβιος (1759-1824), στην ονομαστή Ακαδημία των Κυδωνιών, οργάνωσε εργαστήριο φυσικής και ο Θεόφιλος Καΐρης (1784-1853), στη Σχολή της Άνδρου, διέθετε τηλεσκόπιο ουρανίων παρατηρήσεων, για να αναφέρουμε μόνο δύο από αυτούς. Αλλά και στα πρώτα χρόνια της οργανωμένης πια από το κράτος εκπαίδευσης στην Ελλάδα χρησιμοποιούνταν συστηματικά τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας, τόσο ως βοηθητικά, όσο και ως κύρια όργανα, που συχνά βοηθούσαν τους διδάσκοντες για να μεταδώσουν με τον καλύτερο και αποδοτικότερο δυνατό τρόπο το καθημερινό μάθημα στους μαθητές. Τα εργαστήρια φυσικής και χημείας ήταν πλέον απαραίτητο εξάρτημα των κτιριακών εγκαταστάσεων των σχολείων με τα απαραίτητα εκπαιδευτικά όργανα, σε όλα τα μετέπειτα χρόνια. Αλλά και η αστρονομία δεν υστερούσε σε εποπτικά όργανα. Πολύ συχνά βρίσκουμε τα σχολεία να είναι εξοπλισμένα με τηλεσκόπια, χάρτες του ουρανού, υδρόγειες και ουράνιες σφαίρες, πλανητάρια, συσκευές για πειραματική επαλήθευση των εκλείψεων και πολλά άλλα. Τα τελευταία 20 χρόνια οργανώθηκαν τα ΕΚΦΕ (Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών) σε όλους, σχεδόν, τους νομούς της Ελλάδος, με σκοπό να τα επισκέπτονται οι μαθητές με τους καθηγητές τους και να εργάζονται ομαδικά ή και ατομικά σε διάφορα πειράματα και κατασκευές. Από φέτος με τα νέα προγράμματα του Λυκείου, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους οι εργασίες τύπου project. Στόχος των project είναι να παρέχουν στους μαθητές τη δυνατότητα της αυτενέργειας και της ομαδικής συνεργασίας. «Μαθαίνω κατασκευάζοντας, ερευνώντας και συνεργαζόμενος» είναι το γενικό σύνθημά τους. Με βάση τη νέα αυτή κατάσταση και με αφορμή το πολύ δυσάρεστο φαινόμενο του εξοβελισμού του μαθήματος της αστρονομίας από τα σχολεία, η Εταιρεία μας αποφάσισε να προσφέρει στη σπουδάζουσα νεολαία, ένα νέο είδος μελέτης και εμβάθυνσης των μαθητών στην πανάρχαια μεν, αλλά και τόσο σύγχρονη, επιστήμη της αστρονομίας. Έτσι με βαθιά ικανοποίηση, προσφέρεται και το παρόν βοήθημα, τόσο στους μαθητές, όσο και στους καθηγητές των θετικών επιστημών. Το έγραψαν με πολλή όρεξη και εξαιρετικό μεράκι οι δύο καθηγητές φυσικής Χρίστος Ξενάκης και Σεραφείμ Σπανός. Τα θέματα των εργασιών είναι παρμένα από τα πρώτα έως και τα τελευταία αστρονομικά στοιχεία, που περιλαμβάνονται στο 1ο και 2ο τεύχος των «Στοιχείων Αστρονομίας Αστροφυσικής και Διαστημικής» και αποβλέπουν στην περαιτέρω εξάσκηση των μαθητών στις θεωρίες και τα επιτεύγματα της αστρονομικής επιστήμης. Ύστερα από την έκδοση των δύο πρώτων τευχών της σειράς αυτής, εκδίδεται ως 4ο τεύχος, το βοήθημα αυτό, διότι το 3ο τεύχος ετοιμάζεται να εκδοθεί το επόμενο έτος με τίτλο: «Διαστημική, Νέες Αστρονομικές Θεωρίες και Ανακαλύψεις». Ευελπιστούμε ότι το παρόν εγχειρίδιο Αστρονομίας θα το αγκαλιάσουν μαθητές και καθηγητές με περίσσια όρεξη και θα τους κάνει να αγαπήσουν ακόμη περισσότερο την Αστρονομία, σε αντίθεση με τους υπεύθυνους του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του Υπουργείου Παιδείας, οι οποίοι, κατάφεραν να εξαφανίσουν όλως διόλου την Αστρονομία από τα σχολεία. Εμείς, όμως, αλλά και όλοι οι ερασιτέχνες αστρονόμοι της Ελλάδος, σε πείσμα αυτής της κατάστασης, θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε στη νεολαία των θρανίων το εξαίσιο αυτό νέκταρ της αθάνατης επιστήμης της Αστρονομίας, που τόσο αγαπήσαμε και τόσο ενστερνιστήκαμε. Πιστεύουμε ότι αποτελεί το αλάτι της ζωής και τη ζωοποιό μαγιά όλων σχεδόν των θετικών επιστημών.