Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων

"Τον θάνατο; Δεν τον σκέφτοµαι". Αν αληθεύει αυτό το σχόλιο που αποδίδεται στον Ζαν-Πολ Σαρτρ, τότε εκείνος κατείχε σπάνια θέση µεταξύ των φιλοσόφων: ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δε βασανίζονταν από ιδέες του θανάτου. Στο βιβλίο αυτό, που καλύπτει ευρύτατο πεδίο και προσφέρει αµέτρητα ερεθίσµατα, ο Σάιµον Κρίτσλεϋ υποστηρίζει ότι το ερώτηµα τι συνιστά "καλό θάνατο" βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της φιλοσοφίας, από την αρχαιότητα ως σήµερα. Αλλά, τι µαθήµατα µπορούµε να αντλήσουµε από τον θάνατο των ίδιων των φιλοσόφων; Από τις 190 περιπτώσεις που εξιστορούνται εδώ, πολλοί πέθαναν µε τρόπο αλλόκοτο, και υπάρχουν άφθονα περιστατικά αλλοφροσύνης, φονικά, αυτοκτονίες, πάθη µε τη σοβαρή (αλλά και µε τη φαιδρή) έννοια. Ο Ηράκλειτος πέθανε από ασφυξία σκεπασµένος µε κοπριά· ο Αριστοτέλης αυτοκτόνησε µε ακόνιτο· ο Εµπεδοκλής όρµησε εθελούσια στον κρατήρα της Αίτνας για να γίνει θεός· ο Χέγκελ, πεθαίνοντας, είπε: "Ένας µόνο µε καταλάβαινε στη ζωή µου... Κι ούτε κι αυτός µε κατάλαβε"· ο Τζέρεµυ Μπένθαµ ζήτησε να τον ταριχεύσουν - σήµερα εκτίθεται σε κοινή θέα στο University College London· o Νίτσε έπαθε νευρικό κλονισµό στο Τορίνο και βυθίστηκε στην τρέλα... Με αναφορές που εκτείνονται από τα αυτοσαρκαστικά επιθανάτια χαϊκού των δασκάλων του Ζεν ως τα τελευταία λόγια αγίων της χριστιανοσύνης και σοφών της εποχής µας, το "Βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων" είναι ένα στοχαστικό και απολαυστικό βιβλίο. Όπως δείχνει ο Κρίτσλεϋ, όταν µελετάµε τι είπαν οι µεγάλοι στοχαστές για τον θάνατο, ανανεώνεται η πίστη µας στη ζωή και καταλήγουµε να εξετάζουµε το νόηµα της ευτυχίας· το κατά πόσο είναι εφικτή, κατά πόσο µπορεί να έχει διάρκεια. Μαθαίνοντας πώς να πεθαίνουµε, µαθαίνουµε πώς να ζούµε. "Ίσως παραξενευτείτε, αλλά στις φαινοµενικά µακάβριες σελίδες που ακολουθούν µε απασχολεί διαρκώς η ευτυχία, το νόηµά της και το πώς µπορεί να γίνει εφικτή..." (από την εισαγωγή του συγγραφέα)