Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται εργασίες που αναφέρονται στην πολιτική και κοινωνική οργάνωση του χώρου της Ανατολικής Μεσογείου και της Χερσονήσου του Αίμου από την Οθωμανική κατάκτηση ως την δημιουργία των εθνικών κρατών μετά την κατάρρευση του Οθωμανικού κράτους. Η εξέλιξη αυτή δεν αντιμετωπίζεται κατά την εσωτερική αλληλουχία και την αλληλεξάρτηση των φαινομένων, αλλά διαγράφεται μέσα από την ανάλυση των διαφόρων παραγόντων που αποτελούν αντικείμενο της πραγμάτευσης στις επιμέρους εργασίες. Οι εργασίες αναφέρονται στην πολιτική και κοινωνική οργάνωση του Οθωμανικού κράτους και τους θεσμούς του -κυρίως αυτούς που επηρεάζουν την ζωή των χριστιανών υπηκόων κατά τη διαστρωματική τους υφή, όπως το φαινόμενο της στρατιωτικής δουλείας, της κοινωνικής κινητικότητας και επαγγελματικής διαφοροποίησης, την επίδραση του στρατιωτικοπολιτικού καθεστώτος στην εξέλιξη των πόλεων, του κοινοτικού συστήματος και των παραδοσιακών οικισμών κτλ.- θεσμούς, οι οποίοι λειτούργησαν μέσω μιας διαλεκτικής διαμεσολάβησης διαβρωτικά για το Οθωμανικό κράτος και οδήγησαν σε διάφορες επαναστατικές κινήσεις κάτω και από την επίδραση εξωγενών παραγόντων, διπλωματικών και ιδεολογικών, δυτικής κυρίως προελεύσεως, όπως και στην ανάδειξη νέων μορφών πολιτικής οργάνωσης, με βάση τον νέο παράγοντα ολοκλήρωσης, τον εθνικισμό.
Η Βασιλική Δ. Παπούλια, ομότιμη καθηγήτρια του Α.Π.Θ., σπούδασε στα πανεπιστήμια Αθηνών και Μονάχου ιστορία, αρχαιολογία και φιλοσοφία. Υπήρξε κύρια ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών από το 1966 ως το 1975, οπότε εξελέγη καθηγήτρια της Ιστορίας των Χωρών της Χερσονήσου του Αίμου στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Οι εργασίες της αναφέρονται στις κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ των Ελλήνων, των λαών της Χερσονήσου του Αίμου και των Οθωμανών και παρουσιάζουν διαχρονικό και διεπιστημονικό χαρακτήρα που διανοίγεται προς ένα φιλοσοφικό προβληματισμό.
