Αποτροπή και πυρηνική στρατηγική

Tο βιβλίο φιλοδοξεί να εισαγάγει τον αναγνώστη στην έννοια και τη θεωρία της αποτροπής και γενικότερα στη στρατηγική σκέψη. Tούτο επιχειρείται µε την εξέταση µιας συγκεκριµένης έκφανσης της αποτροπής, αυτής που δηµιουργήθηκε αρχικά µέσω του ανταγωνισµού και εν συνεχεία µέσω της ισορροπίας των στρατηγικών συστηµάτων µεταξύ των δύο υπερδυνάµεων, των HΠA και της EΣΣΔ, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέµου. Tο βιβλίο προσφέρει µεγάλο αριθµό πληροφοριών για τον Ψυχρό Πόλεµο, εξετάζει τη στρατηγική σκέψη των HΠA και της EΣΣΔ, µελετά τη φιλοσοφία ή τη θεωρία της αποτροπής γενικότερα και, τέλος, εµµέσως φιλοδοξεί να ανοίξει τη συζήτηση για τη σχέση αντα-γωνισµού και αποτροπής µεταξύ Eλλάδας και Tουρκίας, τόσο στη συµβατική όσο και στην πυρηνική της διάσταση. Tρεις διαπι-στώσεις προκύπτουν από τη µελέτη. Πρώτον, τα οιαδήποτε στρατιωτικά δόγµατα πρέπει να στηρίζονται σε πραγµατική βάση ισχύος. Δεύτερον, οι αποτελεσµατικές συµφωνίες (ελέγχου των εξοπλισµών) στηρίζονται σε πραγµατικές ισορροπίες ισχύος. Tέλος, είναι δυνατόν, τουλάχιστον προσωρινά, ακόµη και ο ασθενέστερος να αποτρέπει αποτελεσµατικά τον ισχυρότερο.

Στο βιβλίο του Ηλία Κουσκουβέλη Αποτροπή και πυρηνική στρατηγική. Θεωρία διεθνών σχέσεων στον ψυχρό πόλεµο, θα βρει κανείς σηµαντικό αριθµό πληροφοριών για την περίοδο αυτή που προετοίµασε την είσοδο του διεθνούς συστήµατος στο σηµερινό παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον. Η ψυχροπολεµική περίοδος διαιρείται στο παραπάνω βιβλίο σε υποπεριόδους, όχι χρονολογικά, αλλά όπως κάνουν πάντα οι θεωρητικοί συγγραφείς: µε βάση το δεσπόζον χαρακτηριστικό, που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα οπλικό σύστηµα. Έτσι, στην εποχή αυτή, που είναι ταυτόχρονα και πυρηνική εποχή, το βιβλίο επισηµαίνει την περιόδο των βοµβαρδιστικών, την περίοδο των πυραύλων αλλά και την περίοδο των δορυφόρων οργανώνοντας και αναλύοντας παράλληλα τη λογική ανταγωνισµού των εξοπλισµών µεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.

Αναφορικά µε τις αµυντικές εξελίξεις σε περιφερειακό για την Ελλάδα επίπεδο, το βιβλίο του Ηλία Κουσκουβέλη φιλοδοξεί ν’ ανοίξει και πάλι τη συζήτηση για τη σχέση ανταγωνισµού και αποτροπής µεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας τόσο στη συµβατική όσο και στην πυρηνική της διάσταση. Μας εισάγει λοιπόν στο ενδεχόµενο πυρηνικοποίησης του γεωπολιτικού µας χώρου δίνοντας έµφαση σε τρεις διαπιστώσεις. Πρώτον, ότι τα οποιαδήποτε αµυντικά δόγµατα πρέπει να στηρίζονται σε µια πραγµατική βάση ισχύος. Δεύτερον, ότι οι αποτελεσµατικές συµφωνίες (ελέγχου των εξοπλισµών) στηρίζονται σε πραγµατικές ισορροπίες ισχύος. Τρίτον, ότι είναι δυνατό, τουλάχιστον προσωρινά, ακόµη και ο ασθενέστερος να αποτρέπει αποτελεσµατικά τον ισχυρότερο. Το βιβλίο δίνει επίσης βαρύτητα στην πολιτική χρήση των πυραυλικών όπλων, η οποία και γενικότερα καταγράφηκε ως «διπλωµατία των πυραύλων».

Η εποχή της πληροφορίας, που επίσης περιγράφεται στο αναφερόµενο βιβλίο, επιδιώκει αρχικά ν’  αποδείξει ότι το διάστηµα κατακτήθηκε από στρατιωτικά µέσα και για στρατιωτικούς λόγους. Ο στρατιωτικοί δορυφόροι ήταν δορυφόροι που πρόσφεραν πληροφορίες και συνέβαλαν στο να αποτιµήσουν οι δύο πλευρές τον µεταξύ τους συσχετισµό ισχύος, να οικοδοµήσουν την πυρηνική τους στρατηγική και να αναπτύξουν συστήµατα στρατηγικών όπλων. Το εν λόγω βιβλίο στη συνέχεια αναλύει εύστοχα τη σταθεροποιητική και αποσταθεροποιητική λειτουργία των διαφόρων κατηγοριών δορυφόρων (φωτογραφικοί, ηλεκτρονικοί, παρακολούθησης, επικοινωνίας, έγκαιρης προειδοποίησης, ανίχνευσης πυρηνικών εκρήξεων, γεωδαισίας και ωκεανογραφίας, πλοήγησης και µετεωρολογίας). Η παρουσίαση αυτή επεξηγεί το ρόλο των δορυφόρων στη δροµολόγηση της πολτικής ελέγχου των εξοπλισµών, αλλά και στη διεξοδική ανάλυση του πλαισίου στρατηγικών συµφερόντων, µεταξύ των πρωταγωνιστών του διεθνούς συστήµατος κατά τη συγκεκριµένη ψυχροπολεµική περίοδο.