Το επιστημονικό πρόβλημα αν πράγματι διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες για δημιουργία φεουδαρχικού συστήματος από τα τέλη της μεσοβυζαντινής και κατά την διάρκεια της υστεροβυζαντινής εποχής (11ος ως 15ος αιώνες), έχει μετεξελιχθεί σε πραγματικό «αγκάθι» στην διεθνή βιβλιογραφία. Η παρούσα συμβολή επιχειρεί να αποτελέσει έναν συνοπτικό «οδηγό» παράθεσης των διαφόρων απόψεων γύρω από ένα από τα πιο «βασανιστικά» ζητήματα της βυζαντινολογίας, που ακόμα και στις ημέρες μας παρουσιάζει ποικίλες, συχνά αποκλίνουσες, απόψεις και ερμηνείες, παρέχοντας μια κατά το δυνατόν λεπτομερή περί του θέματος βιβλιογραφία (ιδίως εκείνη των τελευταίων δεκαετιών). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται εδώ στην εξέλιξη του συναφέστερου και του συχνότερα απαντώμενου στις πηγές (σε σχέση με την βυζαντινή Φεουδαρχία) κοινωνικο-οικονομικού θεσμού, εκείνου της Πρόνοιας. Η τελευταία συχνά, αλλά όχι πάντοτε ορθώς, συγκρίνεται με ανάλογους ή παραπλήσιους θεσμούς που ίσχυαν στην μεσαιωνική δυτική Ευρώπη, με την οποία κυρίως είναι ταυτισμένη η έννοια της Φεουδαρχίας, ενώ, από την άλλη, προβάλλει ως καίριος ο ρόλος της ως προάγγελου του θεσμού των τιμαρίων την εποχή της οθωμανικής κατάκτησης του Βυζαντίου τον 15ο αιώνα, αλλά και αργότερα.
Παράλληλα, σε ειδικές ενότητες του βιβλίου παρέχονται στοιχεία και βιβλιογραφικές ενδείξεις αφενός για την δυτικοευρωπαϊκή Φεουδαρχία και αφετέρου για την «μεταφερθείσα» Φεουδαρχία (ως βασικού δυτικού κοινωνικο-οικονομικού θεσμού) στις μετά το 1204 λατινοκρατούμενες περιοχές του ελλαδικού χερσαίου και νησιωτικού χώρου από τους σταυροφόρους κατακτητές, αλλά και αντίστοιχα στην λατινοκρατούμενη μετά το 1191/1192 Κύπρο, που έκτοτε «αποκόβεται» από τον κορμό της βυζαντινής/ελληνικής ιστορίας για πολλούς αιώνες. Επίσης, σε ένα ειδικό κεφάλαιο-excursus, η βυζαντινή Φεουδαρχία συνδέεται με τα βυζαντινά εραλδικά σύμβολα καθώς και με το ιδιότυπο υστεροβυζαντινό ημιαυτόνομο κρατίδιο της Θεσσαλίας. Τέλος, παρέχεται ευρεία επιλογή από τις απόψεις και τους ορισμούς επιφανών μελετητών όχι μόνον όσον αφορά στο ζήτημα της βυζαντινής Φεουδαρχίας, αλλά και στο ευρύτερο κεφάλαιο της Φεουδαρχίας στον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο, ενώ ιδιαίτερος λόγος γίνεται και για τις σχέσεις και επιδράσεις/αλληλεπιδράσεις συναφών θεσμών μεταξύ του Βυζαντίου και του μουσουλμανικού προ-οθωμανικού και οθωμανικού κόσμου.
Ο Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης (Αθήνα, 1955), Master of Philosophy του Πανεπιστημίου King's College, διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, βυζαντινολόγος-ιστορικός, είναι καθηγητής βυζαντινής και μεσαιωνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου (Ρόδος). Την περίοδο 1995-1999 δίδαξε με ανάθεση βυζαντινή και μεσαιωνική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε.), ενώ από το 1997 διδάσκει (ανά διετία) βυζαντινή ιστορία και βυζαντινο-ισλαμικές σχέσεις στο Τμήμα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Rand-Afrikaans του Johannesburg (Νοτίου Αφρικής). Την περίοδο 1985-2001 υπήρξε ερευνητής στο Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Αθήνα), ενώ το 2001 εξελέγη αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών/ Ρόδος), όπου το 2005 έγινε καθηγητής. ΄Εχει διδάξει σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού και έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Είναι επιμελητής έκδοσης του περιοδικού "Βυζαντινός Δόμος" ) και του "Εγκυκλοπαιδικού Προσωπογραφικού Λεξικού Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού". Έχει γράψει βιβλία και μελέτες/άρθρα ιδιαίτερα για τις σχέσεις Βυζαντίου/Ισλάμ (Άραβες-Τούρκοι), για τη βυζαντινή προσωπογραφία/γενεαλογία και για τη μεσαιωνική ιστορία του ελλαδικού χώρου και της Εγγύς Ανατολής, ενώ άρθρα του έχουν κυκλοφορήσει σε έγκριτα διεθνή εγκυκλοπαιδικά έργα. Το 1997 του απονεμήθηκε το Α' Βραβείο Αμπντί-Ιπεκτσί 1996-1997 για τη συμβολή του στη μελέτη των βυζαντινο-τουρκικών σχέσεων.Συνεργάζεται αρθρογραφώντας τακτικά από το 2008 στο "Πολύτονον" της ΄Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών και στη μηνιαία εφημερίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών "Εδώ Πανεπιστήμιο", με διάφορα μουσικά άρθρα και χρονικά καθώς επίσης από το 2012 στο διαδικτυακό μουσικολογικό περιοδικό "TaR".
