Σφαιρικά, περιεκτικά και διαχρονικά, ο συγγραφέας συγκρίνει τη φιλελεύθερη δηµοκρατία και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ού αιώνα. Διερευνά τις συνθήκες που κυριαρχούν σε µια δεδοµένη κοινωνία κατά τη γένεση, την ανάπτυξη και την παρακµή µιας µορφής καθεστώτος. Οι ιστορικοί συσχετισµοί που γίνονται ερµηνεύουν την εµφάνιση των πολιτικών µοντέλων σε συνάρτηση µε την οικονοµική εξέλιξη, τις κοινωνικές δοµές, την κουλτούρα, τις προσδοκίες των ανθρώπων και τις διακρατικές σχέσεις. Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας προτείνει ένα ερµηνευτικό κλειδί της ιστορίας του αιώνα µας, της οποίας είναι πλέον δυνατόν να επιχειρηθεί η αξιολόγηση. Το βιβλίο αυτό, γραµµένο από έναν κορυφαίο γάλλο επιστήµονα, αποτελεί σταθµό στη συγκριτική µελέτη των πολιτικών συστηµάτων του 20ού αιώνα. Με θεµελιωµένους ιστορικούς συσχετισµούς περιγράφει και ερµηνεύει τα σηµαντικότερα πολιτικά, διεθνή και οικονοµικά φαινόµενα της σύγχρονης ιστορίας, ενώ ταυτόχρονα τα εντάσσει στο πλαίσιο της ιδεολογικής διαµάχης και των καθεστωτικών προτύπων που σηµάδεψαν την πρόσφατη ιστορία.
Περιεχόμενα:
ΜΕΡΟΣ Ι
Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1900-1914)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
- ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
Φιλελευθερισµός και δηµοκρατία: µια ανταγωνιστική ιστορία – Γέννηση της φιλελεύθερης δηµοκρατίας – Χώρος εξάπλωσης και συνθήκες εµφάνισης της φιλελεύθερης δηµοκρατίας
- ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Το λίκνο των φιλελεύθερων ιδεών – Η µακρά πορεία προς την πολιτική δηµοκρατία – Προς τη φιλελεύθερη δηµοκρατία
- ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Ένα κράτος θεµελιωµένο στις φιλελεύθερες αρχές – Οι κίνδυνοι του φιλελευθερισµού και η πρόοδος της δηµοκρατίας στις ΗΠΑ
- ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ
Οι ρίζες του δηµοκρατικού µοντέλου – Ένα θεσµικό σύστηµα που ευνοεί τον κοινοβουλευτισµό – Ένα κοινωνικό πρόγραµµα που απαντά στις επιθυµίες των µεσαίων τάξεων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΑ ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
- Η ΑΥΤΑΡΧΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
Ο ιαπωνικός αρχαϊσµός στα µέσα του 19ου αιώνα – Το δεσποτικό καθεστώς στη Ρωσία – Η αυστριακή νεοαπολυταρχία – Η Γερµανική Αυτοκρατορία: οικονοµική ανάπτυξη και αυταρχική παράδοση
- ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΤΑ ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ
Η εποχή του Μέιτζι και ο εκσυγχρονισµός της Ιαπωνίας – Η αποτυχία της φιλελεύθερης προσπάθειες στη Ρωσία – Η Αυστροουγγαρία µπροστά στα φιλελεύθερα οράµατα – Η Γερµανία ανάµεσα στη φιλελεύθερη δηµοκρατία και στον αυταρχισµό
ΜΕΡΟΣ ΙΙ
Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ (1914-1945)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
- ΕΝΑΣ ΠΛΟΛΕΜΟΣ ΠΟΥ ΔΙΕΞΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΡΧΩΝ
Η Ιερή Ένωση και η υπεράσπιση αρχών – Η σηµασία της εισόδου των ΗΠΑ στον πόλεµο
- Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ο πόλεµος και η πολιτική πρακτική – Τα προβλήµατα του οικονοµικού φιλελευθερισµού – Η κρίση του 1917 και η νίκη του πολιτικού αυταρχισµού
- ΟΙ ΑΜΦΙΣΗΜΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
Νίκη των δηµοκρατιών κατά των αυταρχικών πολιτευµάτων – Η επιστροφή στις προπολεµικές πρακτικές – Τα όρια του θριάµβου της φιλελεύθερης δηµοκρατίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΝΕΩΝ ΑΥΤΑΡΧΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ: ΚΟΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΑΣΙΣΜΟΣ
- ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
Η ραγδαία είσοδος των µαζών στο πολιτικό παιχνίδι – Ο πόλεµος και η επιδείνωση του προβλήµατος των µαζών
- Ο ΚΟΜΟΥΝΙΣΜΟΣ, ΑΥΤΑΡΧΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ
Μια απάντηση στο πρόβληµα των µαζών, ο λενινισµός – Η πραγµατοποίηση του λενινισµού στη Ρωσία – Ένα νέο πολιτικό µοντέλο
- ΤΟ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ
Σε αναζήτηση ενός φασιστικού µοντέλου στην Ιταλία του Μουσολίνι (1919-1926) – Ο γερµανικός ναζισµός, δεύτερη παραλλαγή του φασιστικού µοντέλου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
- ΤΟ ΚΥΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1920
Η επιστροφή των αυταρχικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη – Η περιοχή των Βαλκανίων – Η νότια Ευρώπη
- Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΒΑΪΜΑΡΗΣ ΚΑΙ Η ΕΞΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1930
Η κρίση της Δηµοκρατίας της Βαϊµάρης – Φασισµός και αυταρχισµός στη δεκαετία του 1930
- Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΜΥΝΟΜΕΝΗ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Η κρίση της φιλελεύθερης δηµοκρατίας στη Γαλλία – Η αναζήτηση νέων δρόµων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ: ΦΑΣΙΣΜΟΣ, ΝΑΖΙΣΜΟΣ, ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΣ
- Η ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ
Στη Σοβιετική Ένωση: η συνέπεια της επιβολής της δικτατορίας του προλεταριάτου – Η περίπτωση της Ιταλίας: µαρασµός χωρίς κατάργηση των δοµών του φιλελεύθερου κράτους – Η περίπτωση της Γερµανίας: µια καθαρή και απλή κατάργηση της φιλελεύθερης δηµοκρατίας
- ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Ένας σκοπός που πρέπει να θριαµβεύσει – Η πραγµατοποίηση του σκοπού
- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ: ΦΑΣΙΣΜΟΣ Ή ΠΑΡΑΔΟΣΙΟΚΡΑΤΙΑ;
Η ιαπωνική κρίση της δεκαετίας του 1930 και η ανάµειξη του στρατού στην εξουσία – Ένας ιαπωνικός ολοκληρωτισµός;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ: ΦΑΣΙΣΜΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΩΝ
- Η ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Μια στραυροφορία κατά του κοµουνισµού – Η Ευρώπη της νέας τάξης: µια αυταρχική Ευρώπη – Οι ουδέτεροι – Η σκλήρυνση των φασιστικών και των αυταρχικών καθεστώτων – Η ιαπωνική κατάκτηση στην Ασία – Η ιαπωνική αυτοκρατορία του Ειρηνικού
- ΕΝΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ
Γιατί οι δηµοκρατίες µπαίνουν στον πόλεµο; – Η επιβεβαίωση των δηµοκρατικών αρχών
ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ
Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΩΝ (ΑΠΟ ΤΟ 1945 ΕΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: H ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΝΟΛΙΘΙΚΟΤΗΤΑΣ, 1945-1955
- ΤΟ ΑΠΟΓΕΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η µεταπολεµική κατάσταση – Ένα ολοκληρωτικό µοντέλο
- Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
Η ανατολική Ευρώπη τον καιρό των Εθνικών Μετώπων – Βούληση κατάκτησης
- ΤΟ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ ΚΑΙ Η ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΟΛΙΘΙΚΟΤΗΤΑΣ
Το γιουγκοσλαβικό σχίσµα – Ο σταλινικός νόµος στην ανατολική Ευρώπη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
- Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
Η παλινόρθωση της φιλελεύθερης δηµοκρατίας σε φασιστικές και αυταρχικές χώρες – Η επιστροφή της κοινοβουλευτικής δηµοκρατίας στον φιλελεύθερο κόσµο
- Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
Η αµερικανική οικονοµική κυριαρχία – Η αναδιοργάνωση του διεθνούς οικονοµικού συστήµατος – Ο νεοκαπιταλισµός
- Η ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Η επιθυµία εγγύησης της ειρήνης: O ΟΗΕ – Οι ΗΠΑ επικεφαλής του «ελεύθερου κόσµου»
- Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
Από τον Χρουστσόφ στον Μπρέζνιεφ: Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια και η επιστροφά στην ψυχρή περίοδο (1953-1982)
Ο Χρουστσόφ και η αποσταλινοποίηση – Η µεταρρυθµιστική προσπάθεια του Χρουστσόφ – Ο Μπρέζνιεφ και η επιστροφή στην ψυχρή εποχή – Η άρνηση του διαφοροποιηµένου κοµουνισµού
- ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ
Το µοντέλο αυτοδιαχείρισης του γιουγκοσλαβικού κοµουνισµού – Το κινεζικό µοντέλο – Η Αλβανία του Εµβέρ Χότζα: ένα νεοσταλινικό κοµουνιστικό µοντέλο – Το βραδύ άνοιγµα των λαϊκών δηµοκρατιών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΟΙ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, 1950-1974
- ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Οι πολιτικές συνέπειες της ανάπτυξης – Φιλελευθερισµός ή σοσιαλδηµοκρατία
- ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Η κρίση του δηµοκρατικού µοντέλου στην Τέταρτη Δηµοκρατία – Γέννηση ενός νέου δηµοκρατικού µοντέλου υπό την Πέµπτη Δηµοκρατία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ: Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
- Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Ο Γκορµπατσόφ και η περεστρόικα – Το τέλος του κρατικού κοµουνισµού στην Ευρώπη
- Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ 1974
Η κρίση και οι συνέπειές της – Η αποτυχία των σοσιαλιστικών λύσεων και ο θρίαµβος του φιλελευθερισµού – Σε αναζήτηση ενός κοινωνικού µοντέλου της φιλελεύθερης δηµοκρατίας
Κριτικές:
Τα πολιτικά συστήµατα δεν είναι απλά, αφηρηµένα κατασκευάσµατα, προϊόντα της γόνιµης φαντασίας των νοµικών, αλλά η έκφραση, σε µια δεδοµένη στιγµή της ιστορίας, των σχέσεων ισχύος µεταξύ των οµάδων που αποτελούν µια κοινωνία, σηµειώνει ο Serge Berstein στην εισαγωγή του βιβλίου του και εκκινώντας από αυτή την παρατήρηση, προχωρεί σε µια µελέτη των πολιτικών συστηµάτων που κυριάρχησαν τον 20ό αιώνα στις ανεπτυγµένες δυτικές κοινωνίες.
Κυρίως αναλύει την αντιπαράθεση των πολιτικών καθεστώτων στις χώρες του αναπτυγµένου κόσµου τα τελευταία εκατό χρόνια, επιδιώκοντας να δώσει απαντήσεις στα αίτια της πρόσκαιρης επιτυχίας και εν συνεχεία στην κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων, αλλά και στους λόγους για τους οποίους η φιλελεύθερη δηµοκρατία, ενώ αρχικά εξυµνήθηκε, αµφισβητήθηκε έντονα στην περίοδο του Μεσοπολέµου. Μέσα από τη συγκριτική αυτή πολιτική ανάλυση µε βάση την ιστορία του ταραγµένου αυτού αιώνα, ο Berstein διερευνά τις συνθήκες (πολιτικές, οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτισµικές και ιστορικές) που επικρατούν σε µια κοινωνία κατά τη γένηση, την ανάπτυξη και την παρακµή ενός πολιτικού συστήµατος, τονίζοντας ότι η πραγµάτωση ενός «κοινωνικοπολιτικού οικοσυστήµατος» προκύπτει από το σύνολο αυτών των παραµέτρων χωρίς να µπορεί κανείς να διακρίνει εξ αυτών την ύπαρξη ενός καθοριστικού παράγοντα για την εδραίωση κάποιου πολιτικού συστήµατος.
