Η επτανησιακή ιστοριογραφία του δέκατου ένατου αιώνα γνώρισε κορυφώσεις που υπήρξαν ο καρπός μιας ορισμένης ιστορικής συγκυρίας. Όπως όλες οι εκδηλώσεις του επτανησιακού πολιτισμού, η ιστοριογραφική παραγωγή αποτέλεσε προϊόν αφενός της επί αιώνες όχι μόνο αδιάλειπτης αλλά κυρίως οργανικής σχέσης με τη Δυτική Ευρώπη και αφετέρου των συγκλονισμών που συνεπήραν τις τοπικές κοινωνίες και τον ευρύτερο ελληνικό χώρο μετά τη Γαλλική επανάσταση. Τα νέα ρεύματα και οι ορμητικές ιδέες της εποχής αποτυπώθηκαν με ενάργεια στο έργο πολλών τοπικών ιστοριογράφων, με πλέον ανάγλυφη περίπτωση αυτήν του Ερμάννου Λούντζη (1806-1868). [...]
Τα ιστοριογραφικά έργα του Ερμάννου, εξαιτίας μιας παρεξηγημένης τοπικότητας αλλά και εξαιτίας του γλωσσικού φράγματος, αναμένουν ακόμη τον συγχρονισμό τους, αναμένουν ακόμη τη δυνατότητα συμμετοχής τους στον ιστοριογραφικό διάλογο. Ως εκ τούτου, είναι ευπρόσδεκτη η πρωτοβουλία του Νίκια Λούντζη να μεταφέρει στην ελληνική γλώσσα και να διαφωτίσει με πλούσιο υπομνηματισμό τα δύο αυτά δοκίμια, καρπό του στοχασμού και των προβληματισμών των ύστερων χρόνων της ζωής του Ερμάννου Λούντζη. [...]
Δημήτρης Αρβανιτάκης, Μουσείο Μπενάκη.
Ο Ερμάννος Λούντζης (1806-1868) γεννήθηκε, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και πέθανε στη Ζάκυνθο. Σε πολύ μικρή ηλικία έχασε τον πατέρα του και μεγάλωσε με τη γερμανίδα μητέρα του και τα αδέλφια του. Όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση στα 1821 ο έφηβος τότε Ερμάννος εξέφρασε την επιθυμία να πολεμήσει μαζί με τους υπόδουλους Έλληνες κατά του κατακτητή. Η μητέρα του έσπευσε να τον στείλει για σπουδές στο εξωτερικό, στην Ιταλία, όπου ασχολήθηκε με τη φιλολογία και τη νομική. Στη συνέχεια ο Λούντζης φοίτησε για ένα διάστημα στη Σορβόννη και έπειτα κατέληξε στη Γερμανία όπου άκουσε μαθήματα φιλοσοφίας από διάσημους καθηγητές και διανοητές τη εποχής, όπως τον Schelling και τον Gans (ο τελευταίος υπήρξε μαθητής και εκδότης του Hegel). Επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Ζάκυνθο, όπου παντρεύτηκε και απέκτησε έξι παιδιά (δύο από τα οποία απεβίωσαν σε μικρή ηλικία). Στη Ζάκυνθο ο Λούντζης αποσύρθηκε στη βίλα του στην περιοχή της Σαρακίνας και αφιερώθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Αργότερα αποφάσισε να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική ζωή του τόπου του. Το 1852 εκλέχτηκε βουλευτής της Ί Ιονίου Βουλής μαζί με τον Κωνσταντίνο Λομβάρδο και το κόμμα των ενωτικών
Ριζοσπαστικών και ορίστηκε πρόεδρος της επιτροπής της Ιονίου Βουλής για τη
δημόσια εκπαίδευση. Τα πρώτα έργα του Λούντζη είναι γραμμένα στα ιταλικά ενώ στη συνέχεια γράφει τα τελευταία του έργα, ιστορικά δοκίμια, στα ελληνικά. Στο αρχείο του βρίσκουμε ανέκδοτες πραγματείες, θεατρικά, δοκίμια, σημειώσεις, επιστολές κ.ά. Όσον αφορά τα δημοσιευμένα έργα του: Το 1843 εκδίδει στη Μάλτα το "Miscellanea" και στη συνέχεια, τον ίδιο χρόνο το μυθιστόρημα "Una vita perduta". Τρία χρόνια αργότερα, το 1846 εκδίδει και πάλι στη Μάλτα ένα ακόμη μυθιστόρημα, το "Giulia Santelmo". Μερικά χρόνια αργότερα (1851) εκδίδει "Το μέλλον του ελληνικού έθνους εκ του παρελθόντος εξαγόμενον" και λίγο μετά (1856) το "Περί της πολιτικής καταστάσεως της Επτανήσου επί Ενετών", έργα που ανήκουν στο χώρο της ιστοριογραφίας. Ενδιάμεσα δημοσιεύτηκαν πολλά γραπτά του σε διάφορα περιοδικά είτε στα Επτάνησα είτε στο εξωτερικό. Πολλά από τα στοιχεία της βιογραφίας του
Ερμάννου Λούντζη τα αντλούμε από την αυτοβιογραφία του και από τις επιστολές του, κυρίως με του γιους του, με τους οποίους αλληλογραφούσε όταν εκείνοι σπούδαζαν στο εξωτερικό. Στο αρχείο του Λούντζη (το οποίο τεκμηρίωσε και δημοσίευσε ο Ζήσιμος Συνοδινός) υπάρχουν και άλλες επιστολές δημοσιευμένες ή ανέκδοτες με άλλους φίλους ή λόγιους της εποχής του. Η αυτοβιογραφία τουΛούντζη επίσης εκδόθηκε σε ημιτελή μορφή (από το ελληνικό της χειρόγραφο, το οποίο πλέον λανθάνει ενώ έχει βρεθεί το ιταλικό), το 1962 από τον Ντίνο Κονόμο. Η παιδεία και η ματιά του Λούντζη ήταν κατ’εξοχήν επηρεασμένα και στραμμένα προς τη δυτική Ευρώπη. Τον ίδιο θα μπορούσαμε να τον αποκαλέσουμε κοσμοπολίτη αν λάβουμε υπόψη και την καταγωγή του, όχι μόνο από την πλευρά της μητέρας του αλλά και από την πλευρά του Επτανησιώτη αριστοκράτη πατέρα του. Οπαδός του δυτικού φιλελευθερισμού, ποτισμένος με το πνεύμα του ρομαντικού ιδεαλισμού, παρακολούθησε από κοντά τα απελευθερωτικά κινήματα στην Ευρώπη και διαμόρφωσε τη σκέψη του μέσα από τη δυτική φιλοσοφία και αισθητική. Μέσα σ’ αυτό το πνεύμα του κοσμοπολιτισμού και ουμανισμού της δυτικής Ευρώπης και των Επτανήσων ο Λούντζης βρήκε εν μέρει και έναν ιδεολογικό και πολιτικό χώρο έκφρασης μέσα από την παράταξη των Ριζοσπαστικών, οι οποίοι διεκδικούσαν την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, την εθνική ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία μιας Πανελλήνιας Δημοκρατίας που θα συνέπραττε με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές λαϊκές κυριαρχίες. Οι βασικές του λοιπόν πολιτικές αρχές είναι τα ανθρωπιστικά δικαιώματα της ισότητας, της ισονομίας, της ελευθερίας, της ανεξιθρησκίας. Αυτές πρέσβευε και ως στοχαστής και ως πολιτικός και ως γαιοκτήμονας. Αυτά είναι και τα ζητήματα που τον απασχόλησαν σε όλη του τη ζωή και που τα εξέφρασε μέσα από τα συγγράμματά του, είτε τα δοκιμιακά είτε τα αμιγώς
λογοτεχνικά. Στους κύκλους των γραμμάτων ο Λούντζης έμεινε περισσότερο γνωστός για το ιστορικό του έργο παρά για το λογοτεχνικό. Μέχρι και σήμερα τα λογοτε
