Τα δοκίμια αυτά ανήκουν στην περίοδο 1989-2004. Η αφετηρία συνδέεται με την 200ή επέτειο της Γαλλικής Επανάστασης και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το 2004 δεν αντιπροσωπεύει μεγάλη σημασίας σταθμό παρά μόνον ίσως αυτόν της Δ' Σταυροφορίας. Τα δοκίμια χωρίζονται σε τέσσερις ενότητες, που αντιπροσωπεύουν τέσσερα μεγάλα θέματα, τα οποία με απασχόλησαν τα τελευταία χρόνια. Είναι ιστορικά δοκίμια κυρίως και από τον τίτλο τους είναι φανερό ότι πρόκειται για σχόλια, που αναφέρονται σε διάφορα ιστορικά θέματα, μεγάλα ή μικρά, παλαιότερα ή νεώτερα, αλλά και σε πολιτικά ζητήματα. Είναι γραμμένα με περίσκεψη περίσσια, αλλά και με κριτική έως αιρετική διάθεση. Αντιπροσωπεύουν όλα στιγμές αδιεξόδου του πανεπιστημιακού δασκάλου-ερευνητή, ο οποίος καταφεύγει σε αυτή τη μορφή του γραπτού λόγου, για να ξεφύγει από τις αναπόδραστες επιταγές της επιστήμης του, ερωτοτροπωντας με το έργο του σχολιαστή των δημοσίων πραγμάτων.
Ο Γιάννης Σ. Κολιόπουλος είναι καθηγητής ιστορίας των νεώτερων χρόνων στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι επίσης αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου Αίμου, μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Κέντρου Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηριώσεως (ΚΕΠΙΤ) του Μουσείου Μακεδονικού Aγώνος. Κυριότερα έργα του είναι: "Greece and the British Connection, 1935-1941" (1977), (ελληνική μετάφραση: "Η δικτατορία του Μεταξά και ο πόλεμος του '40", 2005), "Οι ληστές της Kεντρικής Ελλάδος στα μέσα του 19ου αι." (2005), "Brigands with a Cause: Brigandage and Irredentism in Modern Greece 1821-1912" (1987), "Λεηλασία φρονημάτων: Το Μακεδονικό Zήτημα την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου 1941-1949", 2 τόμοι (1994), "Η "πέραν" Ελλάς και οι "άλλοι" Έλληνες. Το σύγχρονο Ελληνικό έθνος και οι ετερόγλωσσοι σύνοικοι Χριστιανοί, 1800-1912" (2003), "Η "πέραν" Ελλάς και οι "άλλοι" Έλληνες" (2003). Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Steven Runciman (1987) και το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1994). Η εισαγωγή δυτικοευρωπαϊκών θεσμών στην Ελλάδα από τον 18ο αιώνα έως τις μέρες μας και τα βόρεια πολιτισμικά και εθνολογικά όρια των Ελλήνων κατά τους νεώτερους χρόνους αποτελούν τα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα.
