Το μικρό αυτό βιβλίο προέκυψε από την ευγενική παραχώρηση προς τις εκδόσεις Άλφα Πι, ενός σημαντικού χειρογράφου που βρέθηκε να έχει συγκεντρωμένα κάλαντα, έθιμα, παραδόσεις, δοξασίες για τους Καλλικαντζάρους, καθώς και συνήθειες και τρόπους διασκέδασης των κατοίκων της Νότιας Χίου, κατά τη διάρκεια του Δωδεκάμερου, στα παλιά τα χρόνια.
Το κείμενο βρίσκεται γραμμένο με ωραία καλλιγραφικά γράμματα σε σχολικό τετράδιο εποχής και υπάρχει σήμερα στο προσωπικό αρχείο του Δημήτρη Μελαχροινούδη. Του παραδόθηκε, από τη χωριανή του κ. Μαρία Μιχ. Μελαχροινούδη, σύζυγο Ματθαίου Θλιβίτη, με την πληροφορία, ότι έχει γραφτεί από τον αδελφό της μητέρας της, δάσκαλο Γιάννη Νικ. Χαρτουλάρη.
Τη σχολική χρονιά 1951-1952 ο τότε Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων της Χίου Κωνσταντίνος Μπάλας, κάλεσε με εγκύκλιό του τους δασκάλους του νησιού να ερευνήσουν και να μαζέψουν, σημειώνοντας ό,τι σχετικό, με τραγούδια, έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του Δωδεκάμερου υπήρχε τότε, και ακουγόταν στην περιοχή τους.
Τα τελικά αποτελέσματα αυτής της εργασίας, ως συλλογή και κωδικοποίηση της γνώσης, συγκέντρωσαν και κατέγραψαν, αφού πρώτα όπως φαίνεται τα επεξεργάστηκαν, αφενός, ο δάσκαλος Γιάννης Χαρτουλάρης για τη Νότια Χίο, και αφετέρου, η δασκάλα Φιλία Μανιάτη για τη Βόρεια.
Θεωρούμε ότι το πέρασμα εξήντα και πλέον χρόνων από τότε επιτρέπει την ανασύνταξη και την ανάδειξη εκ νέου του πολύτιμου αυτού κειμένου της Χιώτικης παράδοσης, ως δώρο προσφοράςκαι αγάπης, κυρίως προς τους νεώτερους, για να γνωρίσουν και να αγαπήσουν το παρελθόν του τόπου τους, τις παραδόσεις και τα έθιμα των προγόνων τους, που δίνουν νόημα και ταυτότητα στη ζωή μας.
Τα έθιμα, ακόμα κι αν θέλουμε να τα λησμονήσουμε, ανταποκρίνονται στις πιο μύχιες ανάγκες του ανθρώπου: την ανάγκη του να επιβιώσει και να εξασφαλίσει μια συνέχεια, από γενιά σε γενιά, να συναδελφωθεί με άλλους ανθρώπους μέσα στις κοινωνικές ομάδες όπου ανήκει και να ταυτιστεί με το γύρω κόσμο, με τον κύκλο των εποχών - με την ίδια τη ζωή.
Νίκος Μίτσης
