Η Εναλλακτική Ψυχιατρική δηλώνει τη ριζική διαφοροποίηση μιας "Νέας Ψυχιατρικής" σε σχέση με την Ψυχιατρική που γνωρίζουμε από τη σύστασή της ως επιστήμης μέχρι σήμερα. Νέας γιατί θέτει ερωτήματα, όπως: σε ποιο βαθμό η Ψυχιατρική είναι εργαλείο απελευθέρωσης ή καταπίεσης. Αναλύοντας τον ψυχιατρικό θεσμό ανακαλύπτει ότι "η ιστορία της Ψυχιατρικής είναι η ιστορία των ψυχιάτρων και όχι των ασθενών" τους οποίους αντικειμενοποιεί και αποπροσωποποιεί, αντί να αναγνωρίζει την υποκειμενικότητα μιας πάσχουσας ύπαρξης που βρίσκεται σε κρίση. Όμως η κριτική του Φρ. Mπαζάλια δεν αφορά μόνο στον ψυχιατρικό θεσμό, αλλά και άλλους κοινωνικούς θεσμούς, όπως είναι το Σχολείο, η Οικογένεια, η Φυλακή, όπου και εκεί διακρίνει τις ιδρυματικές διαδικασίες ως προοίμιο υποταγής, αποπροσωποποίησης και τελικά αρρώστιας του κοινωνικού σώματος στη δεδομένη τάξη πραγμάτων, της παραγωγικής διαδικασίας, του κέρδους και της αλλοτρίωσης. Tο βιβλίο αυτό είναι ένα εργαλείο ιδεολογικό και συγχρόνως πρακτικό για κάθε επαγγελματία (Ψυχίατρο, Ψυχολόγο, Νοσηλευτή, Κοινωνικό Λειτουργό, Παιδαγωγό κτλ.) που εργάζεται με άλλους ανθρώπους. Γιατί μέσα από την οπτική του συγγραφέα αλλάζουν οι σχέσεις, οι ρόλοι και οι πρακτικές ως προϋποθέσεις αλλαγής του ίδιου του εαυτού μας, αλλά και του πεδίου μέσα στο οποίο εργαζόμαστε - στη συγκεκριμένη περίπτωση του Ψυχιατρείου, του οποίου η κατάργηση αποτελεί αναγκαία αλλά και ικανή συνθήκη για να ανακαλύψουμε αυτή τη "Νέα Ψυχιατρική".
Ο Φράνκο Μπαζάλια (1924-1980) ήταν καθηγητής Ψυχιατρικής. Ως φοιτητής συμμετείχε σε αντιφασιστικές οργανώσεις και φυλακίστηκε. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος μετά από δεκατρία χρόνια αποφάσισε να εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο και να διευθύνει το Ψυχιατρείο της Γκορίτσια, όπου ξεκίνησε έναν αγώνα κατάργησης των καταπιεστικών μηχανισμών διοίκησης αλλά και των θεραπευτικών πρακτικών. Άνοιξε τις πόρτες, έριξε τα κάγκελα, κατήργησε τα ηλεκτροσόκ και οργάνωσε το Ψυχιατρείο με αρχές "Θεραπευτικής Κοινότητας". Το 1971 ανέλαβε τη διεύθυνση του Ψυχιατρείου της Τεργέστης με 1.200 ασθενείς, το οποίο κατήργησε μετά από οκτώ χρόνια, δημιουργώντας στην κοινότητα ένα πλήρες δίκτυο υπηρεσιών. Έτσι συντέλεσε αποφασιστικά ώστε να ψηφιστεί ο νόμος "180" που θεσμοθετούσε την κατάργηση των ψυχιατρείων στην Ιταλία. Εκείνη την περίοδο έγραψε πολλά δοκίμια και προώθησε μια συλλογική έρευνα με τίτλο "Εγκλήματα εν καιρώ ειρήνης", στην οποία συμμετείχαν οι Ρόναλντ Λαινγκ, Μισέλ Φουκώ, Νόαμ Τσόμσκι, Ρόμπερτ Καστέλ και Ρ. Γκόφμαν. Φίλος και συνεργάτης του Ζαν-Πωλ Σαρτρ, αποτέλεσε το βασικό ιδεολογικό αλλά και πρακτικό σημείο αναφοράς του κινήματος του Μάη του '68. Ο ριζοσπαστισμός και η αιρετικότητά του απέναντι στην Ακαδημαϊκή Ψυχιατρική έγινε αιτία να συρρέουν από όλο τον κόσμο επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας για να ζήσουν το "Πείραμα της Τεργέστης", το οποίο τα τελευταία χρόνια είναι πλέον επίσημα ένα από τα πιλοτικά προγράμματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση.
Άλλα έργα του: "Η παρεκκλίνουσα πλειονότητα (1971), "Εγκλήματα εν καιρώ ειρήνης" (1975), "Τι είναι η Ψυχιατρική;" (1997), "Η Άρνηση του Ψυχιατρικού Θεσμού", "Πεθαίνοντας ταξικά" (1969), "Γραπτά - Τόμος Ι, ΙΙ" (1981-1982).
