Μετά τη συλλογή διηγημάτων "Ο καρδιακός και τα νοσταλγημένα", η νουβέλα με τον τίτλο "Ένας προσκυνητής διαβαίνει" είναι το δεύτερο πεζογραφικό έργο του Σωτήρη Παλαιολόγου (1926-1948) που εκδίδεται από το πλούσιο ανέκδοτο συγγραφικό του έργο.
Υπό μορφή ημερολογίου, ένας νέος με ιδιαίτερο ψυχισμό περιγράφει την πνευματική σχέση με τη γυναίκα των ονείρων του, όπως εξελίσσεται στη σκέψη του μετά τη φυγή από το χωριό εξαιτίας της επιλογής της αγαπημένης να αποκατασταθεί με ένα σύζυγο μεγαλύτερης ηλικίας.
Η θρησκευτικότητα, η αφοσίωση, η απόλυτη πίστη στον πρώτο και μοναδικό πλατωνικό έρωτα, η συνειδητή απομάκρυνση από τις μικροχαρές της καθημερινότητας, η έκφραση της δημιουργικότητας μέσω της Τέχνης, η προσπάθεια εξέλιξης της προσωπικότητας αποκλειστικά μέσα από πνευματικούς και μοναχικούς δρόμους, ο σεβασμός και η απόλυτη προσήλωση σε απαράβατους ηθικούς κανόνες αποτυπώνονται σ' ένα κείμενο που γράφτηκε το 1945 από τον δεκαεννιάχρονο τότε συγγραφέα, υπό την επήρεια της γνώσης του επερχόμενου τέλους της ζωής του, εξαιτίας μιας ανίατης καρδιοπάθειας.
Η νουβέλα, με την ιδιαίτερη και πλούσια γλώσσα του Παλαιολόγου, εξακολουθεί να διαβάζεται με ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα, καθώς το ευανάγνωστο και νοσταλγικό κείμενο αποκτά ένα διαφορετικό νόημα στη σύγχρονη, αδιέξοδη και αντιπνευματική εποχή μας.
"Μ"
Ο Σωτήρης Παλαιολόγος πρωτότοκος γιος του Ηρακλή και της Αντωνίας, γεννήθηκε στην Πάτρα (11 Σεπτεμβρίου 1926). Φοίτησε στις πρώτες τάξεις του δημοτικού στο χωρίο Κολύρι, γενέτειρα του πατέρα του και στη συνέχεια, μετά την εγκατάσταση της οικογένειας στον Πειραιά, συνέχισε τις σπουδές του στο Γ΄ Γυμνάσιο. Το 1939, μαθητής της πρώτης τάξης, πήρε το πρώτο Βραβείο σε διασχολικό διαγωνισμό έκθεσης ιδεών. Η κήρυξη του πολέμου, η στράτευση του πατέρα και ο μεγάλος βομβαρδισμός του Πειραιά από τους Γερμανούς, ανάγκασαν τη μητέρα να αναζητήσει καταφύγιο με τον γιο και τις δυο μικρότερες αδελφές του Μαρία και Κατερίνα, και πάλι στο χωρίο Κολύρι, με τον Σωτήρη να συνεχίζει τις γυμνασιακές του σπουδές αρχικά στον Πύργο της Ηλείας και στη συνέχεια στο Α΄ Γυμνάσιο Αρένων Πατρών. Η σοβαρή καρδιακή πάθηση που εμφανίστηκε από τα πρώτα νεανικά του χρόνια δεν του επέτρεψαν να συνεχίσει τις σπουδές του και να εργαστεί. Μόνη διέξοδος απέμεινε το συνεχές γράψιμο: ποίηση, μυθιστορήματα, δοκίμια, θεατρικά έργα, διηγήματα, πεζοτράγουδα, μελέτες, μεταφράσεις Ευαγγελίων και ημερολογιακές σημειώσεις. Ένα δυσανάλογα μεγάλο έργο για το σύντομο της ζωής του. Η εγκατάσταση της οικογένειας στην Αθήνα (1945) συνέπεσε με την επιδείνωση της υγείας του· πέρα από τις συνεχείς κρίσεις ήρθε να προστεθεί η φυματίωση το 1947 που τον οδήγησε στην αναγκαστική απομόνωση του νοσοκομείου Σωτηρία, μέχρι το θάνατο του (6 Μαρτίου 1948). Από την τελευταία περίοδο της νοσηλείας του δυστυχώς δεν έχουν σωθεί κείμενα του. Το έργο του παραμένει εν ζωή χάρη στις φροντίδες της αδελφής του Μαρίας Παλαιολόγου-Σκλήρη.
