Τα "΄Εργα και Ημέραι" είναι ένα έπος μοναδικό και αξεπέραστο, μέσα από το οποίο θέλησε ο Ησίοδος να καθοδηγήσει τους ανθρώπους. Με λόγια σταράτα, χωρίς σοφιστικά τεχνάσματα και απεραντολογίες, ορίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινείται ο άνθρωπος για να βγει από την παρανομία και να ζήση, σύμφωνα με τους θείους νόμους, ευτυχισμένος. Τα λόγια του Ησίοδου μοιάζουν με τα λόγια του παππού μας, που τον θυμόμαστε πάντα και σκεφτόμαστε πόσο δίκιο είχε. Αυτό είναι στην πραγματικότητα ο Ησίοδος για τους ανθρώπους. Ο αιώνιος παππούλης που μπορεί πάντοτε να μας δώσει μία συμβουλή και μία καθοδηγήσει. Πάντοτε δίπλα μας, είναι έτοιμος να διαχύσει την σοφία του και να διαλύσει κάθε σύγχυση. Χιλιάδες χρόνια έχουν περάσει και θα περάσουν άλλα τόσα. Οι αλήθειες όμως που δώρισε στην ανθρωπότητα με το έπος αυτό θα παραμένουν φάροι που θα φωτίζουν πάντοτε τον δρόμο που οδηγεί στην δικαιοσύνη, στην αρετή και την θέωση. Θέλησαν να ρίξουν στην λήθη τον Ησίοδο για να χάσουμε τις ρίζες μας και τις πατρογονικές μας δυνάμεις. Άναψαν φάρους που δείχνουν θολή πορεία για να μας ξεγελάσουν. Όμως αυτός είναι εδώ. Έτοιμος να μας γλυκομαλώσει, έτοιμος να μας συμβουλέψει. Το πνεύμα του, η σοφία του, τα έργα του είναι εδώ. Δώρα ανεκτίμητα που περιμένουν να τα χαρούμε. Εμπρός λοιπόν ας ανοίξουμε τα χέρια μας να πάρουμε τα δώρα του. Ας ανοίξουμε τις πύλες της ελευθερίας του ελληνικού πνεύματος.
Αρχαίος Έλληνας ποιητής του διδακτικού έπους (750-700 π.Χ.). Γιος του Δία και της Πυκιμήδης, γεννήθηκε στην Αιολική Κύμη. Οι γονείς του ήταν φτωχοί και γι' αυτό ξενιτεύτηκαν στη Βοιωτία, όπου καλλιεργούσαν ένα μικρό αγρόκτημα στις πλαγιές του Ελικώνα, στο χωριό Άσκρα, κοντά στις Θεσπιές. Η οικονομική τους όμως κατάσταση δε βελτιώθηκε σημαντικά, γιατί και εδώ ο τόπος ήταν φτωχός και επιπλέον είχε βαρύ κλίμα. Κατά την παράδοση στο μικρό Ησίοδο που έβοσκε τα πρόβατά του στον Ελικώνα, παρουσιάστηκαν οι εννέα Μούσες και του έδωσαν το χάρισμα να τραγουδά με γλυκιά φωνή τα περασμένα και τα μελλοντικά. Όταν πέθανε ο πατέρας του, ο αδερφός του Πέρσης δωροδόκησε τους δικαστές κατά τη διανομή της πατρικής περιουσίας και πήρε μεγαλύτερο μερίδιο από τον Ησίοδο. Επειδή όμως ήταν οκνηρός και κακός, αφού κατέφαγε την περιουσία του, απείλησε με νέες δίκες να αρπάξει και το μερίδιο του αδερφού του. Με αφορμή τα περιστατικά αυτά ο Ησίοδος έγραψε το ποίημα "Έργα και Ημέραι", όπου μετά την επίκληση των Μουσών ο ποιητής απευθύνει το λόγο προς τον Πέρση, τον οποίο προσπαθεί να αποτρέψει από τη δικομανία και να τον κατευθύνει προς την εργασία, γιατί η εργασία και το κέρδος που προέρχεται από αυτήν ωφελεί, ενώ χωρίς ιδρώτα κανένα αγαθό δε δίνουν οι θεοί στον άνθρωπο και καταλήγει με το περίφημο γνωμικό: "Έργον δ' ουδέν όνειδος, αεργίη δε τ' όνειδος". Όσο για τον ποιητικό αγώνα μεταξύ του Ησίοδου και Ομήρου, στον οποίο νίκησε ο πρώτος, φαίνεται χωρίς αμφιβολία ότι είναι δημιούργημα φανταστικό, που γεννήθηκε στο σχολικό περιβάλλον του 5ου αι. π.Χ., όπου διεξάγονταν συζητήσεις για την αξία του διδακτικού και του ηρωικού έπους, που πρώτος ξεκίνησε ο Αριστοφάνης στην "Ειρήνη". Διότι ο Ησίοδος ήταν οπωσδήποτε μεταγενέστερος του Ομήρου.
Από τα πολλά ποιήματα του Ησίοδου σώζονται τα εξής: α) "Έργα και Ημέραι". Οι στίχοι 1-764 αποτελούν τα "Έργα", που ονομάστηκαν έτσι, γιατί ο ποιητής συμβουλεύει μέσα σ' αυτό για την εργασία, η οποία αποτελεί το μοναδικό δρόμο για την ευδαιμονία του ανθρώπου. Οι υπόλοιποι στίχοι (765-828) ασχολούνται με τις ευνοϊκές και αποφράδες ημέρες, στις οποίες οφείλεται το δεύτερο μέρος του τίτλου "Ημέραι" και θεωρούνται μεταγενέστερη προσθήκη. β) "Θεογονία" (1022 στίχοι). Σ' αυτό ο ποιητής προσπαθεί να καταγράψει σ' ένα σύστημα με συνέχεια και ευρυθμία τους διάφορους ελληνικούς μύθους που αναφέρονταν στη γένεση, στα αξιώματα και γενικά στην ιστορία των ελληνικών θεών. γ) "Ασπίς Ηρακλέους" (480 στίχοι). δ) "Ηοίαι" (54 στίχοι).
