Η διαφάνεια αποτελεί έναν από τους πυλώνες του ενωσιακού εγχειρήματος και βρίσκεται στην καρδιά της λειτουργίας των θεσμών τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών μελών.
Την προκειμένη μελέτη διατρέχει ένας διπλός άξονας: μέσα από μία πλούσια βιβλιογραφική έρευνα εξετάζεται, αφενός, η λειτουργία των ενωσιακών θεσμικών οργάνων και, αφετέρου, το μείζον ζήτημα της ενίσχυσης της λογοδοσίας των ενωσιακών οργάνων και οργανισμών έναντι των πολιτών, μέσα από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα.
Η αρχή της διαφάνειας προσεγγίζεται εννοιολογικά, υπό το πρίσμα της διεθνούς έννομης τάξης, για να επεκταθεί στο κύριο πεδίο της έρευνας που αποτελεί αντικείμενο της μελέτης, ήτοι στην ενωσιακή έννομη τάξη. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζεται η πορεία καθιέρωσης της αρχής της διαφάνειας στο ενωσιακό κεκτημένο και η σχέση της με άλλες θεμελιώδεις αρχές, όπως είναι η αρχή του κράτους δικαίου και η δημοκρατική αρχή.
Στη μελέτη, η οποία ξεχωρίζει για την πληρότητα της ανάλυσης, εξετάζονται ακόμη κατά τρόπο ενδελεχή τρεις επιμέρους πτυχές της διαφάνειας: ο τρόπος λήψης αποφάσεων τριών βασικών θεσμικών οργάνων της Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Συμβούλιο και Επιτροπή), το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα, που αποτελεί ίσως την πλέον σημαντική πτυχή της διαφάνειας στην ενωσιακή έννομη τάξη, και η υποχρέωση αιτιολόγησης της θέσπισης των ενωσιακών πράξεων.
