Η γυναίκα της Ζάκυθος

Γραμματολογικά η "Γυναίκα της Ζάκυθος" είναι ένα έξοχο δείγμα στρατευμένης λογοτεχνίας, μια πολεμική, με στόχους εθνικοπολιτικούς, ηθικούς και κοινωνικούς. (Δύο φορές γίνεται λόγος για την πείνα του υπηρετικού προσωπικού στο αρχοντικό της Γυναίκας). Είναι συγχρόνως και προσωπική σάτιρα. Γενικότερα όμως βάλλεται στο έργο η νοοτροπία ορισμένων αριστοκρατών της Ζακύνθου, που πιθανώς φοβούνταν ότι, αν επικρατούσε η Επανάσταση, τα Επτάνησα θα ενώνονταν αργά ή γρήγορα με την Ελλάδα, και αυτοί θα έχαναν τους τίτλους και τα πλούτη τους, αφού το επαναστατικό Σύνταγμα του 1822 κήρυσσε ρητώς την "ισότητα". Υπάρχουν στη "Γυναίκα της Ζάκυθος" μέρη λυρικά και μέρη ρεαλιστικά, με τολμηρή ανάμιξη απηχήσεων του ύφους της Βίβλου και του ιδιωματικού προφορικού ζακυνθινού λόγου, που υψώνεται σε όργανο μεγάλης τέχνης, όχι ηθογραφικής. Έχουν παρατηρηθεί αναλογίες με τη λατινικά γραμμένη "Υπερκάλυψη" του Foscolo, μια σάτιρα εναντίον λογοτεχνών της Ιταλίας, την οποία ο Σολωμός ήξερε και ως ένα βαθμό τη μιμήθηκε. Οι δικοί του στόχοι ήταν όμως σοβαρότεροι. Κατώτερα του σολωμικού είναι και ορισμένα σατιρικά-φανταστικά έργα των Γερμανών ρομαντικών Hoffmann και Hauff, στα οποία ο Διάβολος παίζει έναν ρόλο.