Στo εξαίρετο αυτό βιβλίο οι δύο μεγάλοι γερμανοί φιλόσοφοι διερευνούν όλες τις πτυχές του ακόλουθου θεμελιακού ερωτήματος: για ποιο λόγο δεν μπόρεσε ο δυτικός πολιτισμός, παρά την εκπληκτική επιστημονική καί τεχνολογική πρόοδο του, να χτίσει έναν κόσμο χωρίς πείνα, πόλεμο, δυστυχία και καταπίεση; Για τους συγγραφείς, η απάντηση είναι πως οι μεγάλες καινοτομίες του πολιτισμού αυτού πληρώθηκαν με μια "διαρκώς αυξανόμενη παρακμή της θεωρητικής συνείδησης". Η υλικοτεχνική πρόοδος εδραίωσε την ανθρώπινη κυριαρχία στη φύση μετατρέποντας το καθετί σε αντικείμενο χειραγώγησης και εκμετάλλευσης, ενώ τα ιδεώδη της προόδου αφαίρεσαν κάθε νόημα από τις έννοιες της αλήθειας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ανθρωπιάς, με αποτέλεσμα την συνεχή ανάδυση διαφόρων μορφών ολοκληρωτισμού. Επομένως, πρωταρχικό καθήκον μιας αυθεντικής πολιτικής παρέμβασης που θα απέβλεπε στην ανατροπή του καθεστώτος αυτού είναι η συνειδητοποίηση και η γνωστοποίηση της εσωτερικής λογικής του που ονομάζεται από τους συγγραφείς "διαλεκτική του διαφωτισμού".
