Το βιβλίο της Μαρίας Παπαδοπούλου - Ζιώγα, αναφέρεται στο Νομό της Κοζάνης, στηρίζεται στις αναμνήσεις της, σε συνδυασμό με γραπτές ιστορικές πηγές, ενώ περιέχει και υλικό μαρτυριών και συνεντεύξεων που συνέλεξε στη δεκαετία του 1980 από κατοίκους της περιοχής. Σε συνδυασμό με τις γενικότερες εξελίξεις αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος του ΚΚΕ στη συγκρότηση και τη διεξαγωγή του αγώνα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ στην περιοχή, επίσης τα γεγονότα τονίζουν ότι η ταξική πάλη και σύγκρουση δε σταμάτησε ούτε στιγμή. Στο βιβλίο υπάρχει αναφορά στη δεκαετία του 1930 που δίνει μια σύντομη και περιεκτική σκιάγραφία της δράσης του ΚΚΕ στην περιοχή, τους αγωνιστικούς δεσμούς του με το λαό της περιοχής και ιδιαίτερα με το προσφυγικό στοιχείο.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναδεικνύεται η συνέχεια του αστικού κράτους του οποίου βασικοί μηχανισμοί συνέχισαν να λειτουργούν αυτοτελώς σε συνεργασία με τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα.
Η συγγραφέας θέλοντας να αποτυπώσει τη δράση των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης στην περιοχή απευθύνθηκε στους αγωνιστές αυτούς και σε δεκάδες άλλους στα χωριά, ανεξάρτητα από τη σημερινή τους πολιτική τοποθέτηση, για "να μη θαφτεί η αλήθεια, η νέα ιστορία του λαού, που την έγραψε με αίμα, πόνο και δάκρυα στα ερείπια των Σερβίων, για να μη γραφτεί από ανθρώπους που ήταν απόντες και ίσως εσκεμμένα θελήσουν να παραχαράξουν την ιστορική αλήθεια αυτοπροβάλλοντας παράλληλα τον εαυτό τους".
Η Μαρία (Αρετούλα) Παπαδοπούλου-Ζιώγα γεννήθηκε και έζησε ως τα 16 της χρόνια στα Σέρβια Κοζάνης από γονείς Μικρασιάτες. Το 1942 οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ γίνεται μέλος της. Την ίδια χρονιά εκλέγεται μέλος του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ και αργότερα του Συμβουλίου ΕΠΟΝ Βοΐου-Σιάτι Κοζάνης. Με την ίδρυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής υπηρετεί σε υπεύθυνη δουλειά στην Ανώτατη Διοίκηση Εθνικής Πολιτοφυλακής Μακεδονίας. Εζησε τα γεγονότα του Δεκέμβρη 1944 στη Θεσσαλονίκη και ακολούθησε τον ΕΛΑΣ κατά την υποχώρηση του ως την παράδοση των όπλων. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας δουλεύει στην Κομματική Οργάνωση Φλώρινας. Το Μάρτη του 1947, κυνηγημένη από τους συνεργάτες των κατακτητών βγαίνει στο βουνό με το ενάμισι χρονών παιδί της. Λόγω της κατάστασης το παιδί στέλνεται στη ΛΔ Τσεχοσλοβακίας με το οποίο ανταμώνει στη Σοβιετική Ένωση το 1955. Υπηρετεί στο ΔΣΕ και αναδεικνύεται σε υπεύθυνες δουλειές ως αξιωματικός του. Με την υποχώρηση ζει και εργάζεται σε εργοστάσιο, αναδεικνύεται τεχνικό στέλεχος. 1952-1957 πραγματοποιεί σπουδές, παίρνει δίπλωμα καθηγήτριας ιστορίας και εργάζεται σε 10τάξιο σχολείο της Τασκένδης. Το 1968-1971 πραγματοποιεί σπουδές και αποκτά τον τίτλο του Δρ. Ιστορικών Επιστημών και εργάζεται σε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα ως καθηγήτρια μέχρι τη συνταξιοδότησή της.
Στην πολιτική προσφυγιά προσφέρει τις υπηρεσίες της και στην Οργάνωση Πολιτικών Προσφύγων ως κομματικό στέλεχος, δασκάλα της ελληνικής γλώσσας σε ελληνόπουλα της Πολιτείας. Έχει ξεπεράσει τα 63 χρόνια ως μέλος του ΚΚΕ. Υπήρξε μετά τον επαναπατρισμό της μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Γαλατσίου - Ν. Ιωνίας του ΚΚΕ και του Πανελλαδικού Συμβουλίου της ΚΕΕΑ (Κίνηση Εκδημοκρατισμού των Ενόπλων Δυνάμεων), μέλος του Συμβουλίου της ΠΕΑΕΑ Γαλατσίου Αθηνών. Μέλος της Κομματικής Επιτροπής Χαλκιδικής και της Επιτροπής Περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ. Υποψήφια βουλευτής το 1996 και 2000 στη Χαλκιδική. Έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα στο περιοδικό "Νέος Κόσμος", στις εφημερίδες "Ριζοσπάστης" και "Νέος Δρόμος", εφημερίδα των πολιτικών προσφύγων της Σοβιετικής Ένωσης. Παντρεμένη με τον αγωνιστή-δεσμώτη της Ακροναυπλίας - Πύλου Αθαν. Δ. Ζιώγα στέλεχος του ΚΚΕ, αξιωματικό της ΠΕΕΑ και του ΑΣΕ, οικονομολόγος. Έχει δύο παιδιά, την Ηλέκτρα, διευθύντρια παιδιατρικού τμήματος και τον Δημήτρη, μηχανικό ηλεκτρολόγο, τα οποία σπούδασαν στη μεγάλη χώρα του σοσιαλισμού. Έχει τρία αδέλφια που υπηρέτησαν στον ΕΛΑΣ.
