Μεταξύ των συγγραμμάτων του αγίου Νικολάου του Καβάσιλα, τα οποία «κόσμος εισί τη του Χριστού Εκκλησία», κατά το Γεώργιο Σχολάριο, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει το έργο του «Περί της εν Χριστώ ζωής».
Αποτελείται από επτά Λόγους και είναι μία σε βάθος εξέταση και ανάπτυξη της πνευματικής ζωής του χριστιανού, με βάση τα ιερά μυστήρια και κυρίως τα τρία βασικά (βάπτισμα, άγιο μύρο, θεία ευχαριστία).
Στο Α΄ τεύχος της Σειράς μας περιέχονται οι Λόγοι Α΄ και Β΄. Σ' αυτούς αναπτύσσονται τα θέματα: Η εν Χριστώ ζωή συγκροτείται από τα τρία βασικά μυστήρια και εξετάζεται η συμβολή του αγίου βαπτίσματος.
Στο Β΄ τεύχος (Λόγοι Γ΄-Ε΄) η συμβολή του μύρου (χρίσματος), της θείας κοινωνίας και του ιερού θυσιαστηρίου.
Και στο Γ΄ τεύχος (Λόγοι ΣΤ΄-Ζ΄) πως θα διατηρήσουμε την εν Χριστώ ζωή που αποκτήσαμε και ποια είναι η πνευματική κατάσταση εκείνου που με αγώνα διαφύλαξε τη χάρη την οποία έλαβε από τα μυστήρια.
Πράγματι το έργο τούτο, όπως παρατηρήθηκε, προσφέρει μία ανατομία της πνευματικής ζωής.
Ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας γεννήθηκε περίπου το 1322 στη Θεσσαλονίκη και κοιμήθηκε εν Κυρίω μεταξύ των ετών 1391 και 1396. Τέκνο ευλαβών αριστοκρατών, φίλος διακεκριμένων προσωπικοτήτων, μαθητής των καλύτερων Ελληνιστών, είχε ως πνευματικούς του οδηγούς μεγάλους ησυχαστές πατέρες του 14ου αιώνα (Ισίδωρο Σιναΐτη, Γρηγόριο Παλαμά κ.ά.). Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη (1335-40), μεταξύ άλλων, κλασικούς, φιλοσοφία, ρητορική, θετικές επιστήμες (μαθηματικά και αστρονομία), νομικά κ.λπ. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα, ως σύμβουλος και συνεργάτης του αυτοκράτορα Καντακουζηνού, υπερασπίστηκε με σθένος τα δίκαια των φτωχών, ενώ δεν έπαψε ποτέ να μελετάει και να συγγράφει. Δεν είναι βεβαιωμένο ιστορικά, αν διετέλεσε αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.
Τα έργα του, περισσότερα από τριάντα, είναι καρποί της βαθιάς και πρωτότυπης σύνθεσής του. Μερικά από τα σημαντικότερα είναι: «Η εν Χριστώ ζωή», «Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας», «Θεομητορικές ομιλίες».
Ο Καβάσιλας, αν και μεγάλωσε και έζησε μέσα στο κλίμα του ευρωπαϊκού ουμανισμού, κατόρθωσε να προσλάβει ό,τι πιο υγιές υπήρχε σ' αυτό και να το εντάξει, αφού το μεταμόρφωσε, στην Ορθοδοξία.
Στο αγιολόγιο της Εκκλησίας μας κατετάγη τα τελευταία χρόνια και η μνήμη του τιμάται την 29η Νοεμβρίου.
