Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα

Η γλώσσα στο έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Συγκεκριμένα, όπως ανέπτυξα σε ομιλία μου στην Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών τον Ιούνιο του 2013, η γλώσσα του Κ. Θεοτόκη είναι μεταβαλλόμενη. Δηλαδή, αλλάζει από έργο σε έργο, υπαγορευόμενη από τη γλώσσα της κοινωνίας όπου εκτυλίσσεται το έργο. Έτσι, στα έργα που διαδραματίζονται στην πόλη η γλώσσα είναι αυτή των κατοίκων της πόλης, λαϊκή στο "Η τιμή και το χρήμα", καθώς τα πρόσωπα του έργου είναι λαϊκά, «ευγενέστερη» στο "Οι σκλάβοι στα δεσμά τους" που οι ήρωες του είναι μεσοαστοί ή ευγενείς. Σύμφωνα μ' αυτήν την τακτική, τα έργα που εκτυλίσσονται στο χωριό έχουν ως γλώσσα γραφής τη γλώσσα του χωριού, όχι μόνον στους διαλόγους αλλά και στον αφηγηματικό λόγο. Γι' αυτό, τα τρία έργα, "Κορφιάτικες ιστορίες", "Κατάδικος" και "Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα", που εκτυλίσσονται στο χωριό, είναι γραμμένα σε ενιαία γλώσσα, όπως δηλαδή θα τα έγραφε ένας χωριάτης την περίοδο του τέλους του 19ου και αρχής του 20ού αιώνα. Αυτός είναι ο λόγος που τα έργα του Κ. Θεοτόκη έχουν πολλές ιδιωματικές κερκυραϊκές λέξεις, της πόλης ή του χωριού, ανάλογα με το έργο. Ιδιαίτερα, στα έργα που εκτυλίσσονται στο χωριό οι ιδιωματικές λέξεις είναι αρκετές και μάλιστα, μερικές απ' αυτές σήμερα πλέον δε χρησιμοποιούνται. Είναι προφανές πως η άγνοια αυτών των λέξεων, αν δε δυσκολεύει την ανάγνωση, αναμφισβήτητα αφαιρεί έννοιες από το έργο. Το εμπόδιο αυτό προσπάθησα να ξεπεραστεί επανεκδίδοντας από τις εκδόσεις «Ιδέες» τα έργα "Κορφιάτικες ιστορίες" και "Κατάδικος" με την προσθήκη υποσελίδιου γλωσσάριου, που οι ιδιωματικές λέξεις ερμηνεύονται στο κάτω μέρος της σελίδας που συναντώνται.
Μετά τη θετική ανταπόκριση της έκδοσης των δύο παραπάνω έργων, στην παρούσα έκδοση του έργου "Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα", που θεωρώ πως αποτελεί και το πληρέστερο έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, ακολουθείται το ίδιο εγχείρημα. Το έργο αυτό, που έχει ως θέμα τη θέση του μόνου και αδύνατου στην κοινωνία, κεντρικό πρόσωπο είναι ένας γέρος, ο Καραβέλας, που όταν πεθαίνει η γυναίκα του και βρίσκεται εντελώς μόνος, τα χάνει όλα, την περιουσία του, την υπόληψη και την αξιοπρέπειά του. Μάλιστα, προβληματιζόμενος ο Καραβέλας για την αιτία του ξεπεσμού του, καταλήγει στο συμπέρασμα πως όλοι του φέρονται έτσι επειδή τον θεωρούν ακίνδυνο. Κι όπως χαρακτηριστικά λέει: «Οι άνθρωποι φοβούνται ο ένας τον άλλο και μοναχά γι' αυτό δεν τρώγονται σαν τους λύκους... Μα τώρα εκείνον τον ελογάριαζαν όλοι αδύνατον, άκακον άνθρωπο και γι' αυτό τον τυραννούσαν».