Η ηθική βάση μιας καθυστερημένης κοινωνίας

Για την έκδοση αυτού του βιβλίου χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες από την πλευρά του εκδότη μέχρι να κατορθώσει να βρει τους δικαιούχους και ν' αποκτήσει τα δικαιώματα για την ελληνική γλώσσα. Ανταποκρίθηκε έτσι σε μια μακρόχρονη και επίμονη παρότρυνση από την πλευρά μου, και μου ζήτησε να εκθέσω στον πρόλογο τους λόγους που με κάνουν να θεωρώ ένα βιβλίο ηλικίας σχεδόν εξήντα ετών σημαντικό ακόμη και σήμερα - πιο σωστά: ιδιαίτερα σήμερα. Ιδού, λοιπόν, το σκεπτικό μου. Ανθρωπολογία και πολιτική πράξη Έχουν περάσει μόνον λίγες δεκαετίες, όμως φαντάζουν ήδη πολύ μακρινές οι εποχές που στα αυτονόητα διαβάσματα ενός κοινωνικά και πολιτικά ανήσυχου ανθρώπου ανήκαν βιβλία του πεδίου της Πολιτισμικής και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Ήταν κυρίως εκείνες που παρουσίαζαν τον διαφορετικό τρόπο οργάνωσης κοινωνιών σε άλλα μέρη της γης (κατά κανόνα άγνωστα μέρη και απρόσιτα στους περισσότερους και στις περισσότερες από εμάς). Τα ονόματα Margaret Mead, Claude Levis-Strauss, Bronislaw Malinowski, Marcel Mauss, Ruth Bebedict, Oscar Lewis, Marshall Sahlins, και πολλά άλλα από το ίδιο επιστημονικό πεδίο ήταν γνωστά σε ένα μεγάλο αναγνωστικό κοινό. Κάποια μάλιστα από τα έργα τους θεωρούνταν από πολλούς νέους ανθρώπους ορόσημο στη διαμόρφωση της άποψής τους για τον κόσμο. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν ήταν το "εξωτικό" στοιχείο εκείνο που ασκούσε τη συγκεκριμένη έλξη, σε αντίθεση με όσα ίσχυαν στα χρόνια της αποικιοκρατίας και ισχύουν σε μεγάλο βαθμό σήμερα στην περίπτωση πολλών ταξιδιωτικών επιλογών. Ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό: ήταν η αναζήτηση επιβεβαίωσης της ελπίδας ότι ο κόσμος, στον οποίον ζούμε (απορρίπτοντας και αντιμαχόμενοι/ες πολλές πτυχές και εκφάνσεις του), δεν αποτελεί νομοτελειακή εξέλιξη στην ανθρώπινη ιστορία. Και, πράγματι, στις έρευνες των ανθρωπολόγων ανακαλύπτονταν αμέτρητα στοιχεία που επιβεβαίωναν ότι οι άνθρωποι στη μακραίωνη ιστορία τους σε διάφορα μέρη της γης οργάνωσαν τις κοινωνίες τους με ποικίλους τρόπους, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός ευρύτατου φάσματος μορφών κοινωνικής και πολιτειακής οργάνωσης στον πλανήτη. Άρα, -αυτό ήταν το αισιόδοξο συμπέρασμα-, εφόσον η μορφή της κάθε κοινωνίας είναι προϊόν της πράξης των ανθρώπων (και όχι κάποιας νομοτέλειας που σχετίζεται με την, δήθεν αμετάβλητη, ανθρώπινη φύση), τότε έχουμε κάθε λόγο να θεωρούμε ότι μπορούμε να την αλλάξουμε και όχι να μείνουμε δέσμιοι του παρελθόντος.