Η ισότητα των ευκαιριών θεωρείται από πολλούς ως ο ανυπέρβλητος ορίζοντας της κοινωνικής δικαιοσύνης. Κι όμως... Αν νοηθεί σε μια ριζικά ατομιστική οπτική, επιτρέπει επίσης και καθιστά αδιόρατες τις βαθύτερες και ανθεκτικότερες κοινωνικές ανισότητες. Κάτω από το λάβαρό της ανασυγκροτούνται κάστες, επαναπροσδιορίζονται προνόμια, δημιουργούνται ξανά κώδικες στιγματισμού που προορίζονται να χαρακτηρίσουν την κατάσταση όσων δεν μπόρεσαν ν' αδράξουν τις "ευκαιρίες" τους. Αν περιορισθεί στα αξιώματα μιας "αξιοκρατικής" κοινωνικής δικαιοσύνης, η ισότητα των ευκαιριών συμβάλλει περισσότερο στην κοινωνική αποδιάρθρωση παρά στην ένταξη στην κοινωνία.
Να σκεπτόμαστε υπέρ της ισότητας των ευκαιριών ενάντια στην ισότητα των ευκαιριών: αυτή την πρόκληση πρέπει να αναλάβουμε, αυτό το έργο πρέπει να φέρουμε εις πέρας το ταχύτερο δυνατόν.
Μέσω της φορολογίας, μέσω της μεταρρύθμισης των κληρονομικών δικαιωμάτων, μέσω της εκπαίδευσης, μέσω της επαγγελματικής κατάρτισης, μέσω της ενίσχυσης της κοινωνικής ώσμωσης, μέσω της εξάλειψης ή της εξουδετέρωσης των συνεπειών της κοινωνικής ευπάθειας, ο στόχος είναι να δοθούν σε όλους πραγματικές ευκαιρίες. Τίποτα ουσιαστικό όμως δεν θα έχει επιτευχθεί αν δεν τοποθετηθεί επιπλέον η ισότητα των ευκαιριών σε ένα κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο οι ιεραρχίες είναι λιγότερο ισχυρές και οι κοινωνικές αποκλίσεις λιγότερο μεγάλες. Όσο θα επιτρέπεται υπό το πρόσχημα της ισότητας των ευκαιριών στους happyfew να ιδιοποιούνται όλους σχεδόν τους πόρους, όσο άλλοι θα εξωθούνται σωρηδόν στη δυστυχία και την απογοήτευση, η κοινωνική αποδιάρθρωση θα συνεχίζεται. Η ισότητα των ευκαιριών δεν είναι ανεκτή παρά μόνο αν, στο άλλο άκρο του κοινωνικού φάσματος, δεν πλανάται ούτε ο κίνδυνος της φτώχειας ούτε ο κίνδυνος του αποκλεισμού.
P.S.
Ο Πατρίκ Σαβιντάν είναι καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Πουατιέ, όπου διευθύνει το Κέντρο Ερευνών για τον Hegel και τον Γερμανικό Ιδεαλισμό, και διδάσκει επίσης στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Τουλόν και πολιτική θεωρία στο Πανεπιστήμιο της Οτάβας στον Καναδά. Είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris IV), όπου και δίδαξε ως αναπληρωτής καθηγητής. Είναι πρόεδρος του "Παρατηρητηρίου των Ανισοτήτων" και διευθυντής του περιοδικού "Raison Publique". Το αντικείμενο των ερευνών του στρέφεται στις έννοιες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αναγνώρισης και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και στην ιστορία της πολιτικής φιλοσοφίας, τη φιλοσοφία του πολιτισμού και τη φιλοσοφία της λογοτεχνίας. Από τις εκδόσεις Πόλις έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του "Φιλοσοφία" (με τη συνεργασία των Alain Renaut, Jean-Cassien Billier και Ludivine Thiaw-Po-Une). Έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα βιβλία: "Le multiculturalisme", "Le communautarisme", "Dictionnaire des sciences humaines" (επιμ. με τη συνεργασία της Sylvie Mesure), "Histoire de la philosophie politique" (επιμ. με τη συνεργασία των Alain Renaut και P.-H. Tavoillot), "Comprendre les inegalites" (επιμ. με τη συνεργασία του Jean-Paul Fitoussi).
