Η ραγδαία ανάπτυξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών και εν γένει των συναλλαγών από απόσταση έχει προσδώσει νέες διαστάσεις στις έννομες σχέσεις μεταξύ των συναλλασσόμενων και ειδικότερα στις εμπράγματες σχέσεις, αποσυνδέοντάς τις ως ένα βαθμό από το υλικό στοιχείο. Ως κυρίαρχη αναδεικνύεται πλέον η οικονομική αξιοποίηση του πράγματος, η άντληση ωφελειών από αυτό και όχι η οριστική ενσωμάτωσή του στην περιουσία ορισμένου προσώπου μέσω της κτήσης κυριότητας. Οι εξελίξεις αυτές στη συναλλακτική πρακτική έχουν ήδη αποτυπωθεί στην ελληνική έννομη τάξη μέσω μια σειράς νεοπαγών συμβάσεων/μορφωμάτων (χρηματοδοτική και χρονομεριστική μίσθωση, πλασματικό ενέχυρο, κυμαινόμενη ασφάλεια κ.ά), στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται όχι ορισμένο υλικό αντικείμενο καθεαυτό αλλά η εκμετάλλευσή του. Η εν λόγω δικαιοπολιτική κατεύθυνση έχει επιδράσει και στη λειτουργία της γενικής ρήτρας της ΑΚ 281, η ερμηνεία και εφαρμογή της οποίας από τα δικαστήρια είναι ολοένα και περισσότερο προσανατολισμένη στα νέα κοινωνικό-οικονομικά δεδομένα. Το παρόν έργο χωρίζεται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ενότητα εξετάζονται οι συμβάσεις ή έννομες σχέσεις που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη προστασία της χρήσης και οικονομικής εκμετάλλευσης των αγαθών. Στο δεύτερο μέρος καταδεικνύεται, με τη βοήθεια παραδειγμάτων από τη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, πώς χάρις στην απαγόρευση κατάχρησης δικαιώματος (ιδίως στο πλαίσιο των εμπράγματων ή οιονεί εμπράγματων σχέσεων), κατοχυρώνονται εκείνοι οι κοινωνοί του δικαίου, που μέσω της υλικής εξουσίασης του πράγματος συνέβαλλαν στην αξιοποίησή του.
Ο Καθηγητής Ιωάννης Κ. Καράκωστας γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1943. Σπούδασε νομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ'όπου και απεφοίτησε το 1966.
Ομιλεί Γερμανικά, Αγγλικά και Ιταλικά.
Το 1968 ενεγράφη στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και έκτοτε ασκεί το λειτούργημα του δικηγόρου με παραστάσεις τόσο στον Άρειο Πάγο όσο και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το 1973 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Regensburg της Γερμανίας.
Το 1983 διορίζεται καθηγητής στην έδρα του Αστικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει στους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές Αστικό Δίκαιο (Γενικές Αρχές, Εμπράγματο Δίκαιο και Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο), Δίκαιο Προστασίας του Καταναλωτή, Δίκαιο Προστασίας της Προσωπικότητας και ΜΜΕ και Δίκαιο Προστασίας Περιβάλλοντος. Επίσης διδάσκει ως Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, όπου αντικείμενο της διδασκαλίας είναι το Δίκαιο Περιβάλλοντος.
Ο Καθηγητής Ιωάννης Καράκωστας είναι Γραμματέας της Ενώσεως Αστικολόγων Ελλάδος, Μέλος της Ενώσεως Ευρωπαϊκού Δικαίου καθώς επίσης Μέλος της Ενώσεως Δικονομολόγων και της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών.
Επιπλέον, είναι Πρόεδρος της Εταιρίας Ευβοϊκών Σπουδών.
Ο κ. Καράκωστας διετέλεσε Κοσμήτωρ της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά το διάστημα 2000-2003, ενώ από το 2003 έως σήμερα είναι Πρόεδρος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από το Σεπτέμβριο του 2006 είναι Αντιπρύτανης Φοιτητικής Μέριμνας, Πολιτισμού και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.
