Η νεοελληνική αναγέννηση στα Γιάννενα

Από τον πάροικο έμπορο στον Αθανάσιο Ψαλίδα και τον Ιωάννη Βηλαρά (17ος - αρχές 19ου αιώνα)
Συγγραφέας : Κουρμαντζή, Ελένη
Εκδότης : Gutenberg
Έτος έκδοσης : 2007
ISBN : 978-960-01-1133-0
Σελίδες : 303
Σχήμα : 24x17
Κατηγορίες : Ελλάς - Ιστορία Νεοελληνικός διαφωτισμός Ιωάννινα - Ιστορία

17.91 € 14.15 €




Ο προεπαναστατικός Νεοελληνικός Διαφωτισμός συνιστά μία άγνωστη πτυχή της παραμελημένης Ιστορίας μας. Μέρος αυτής της Ιστορίας αποτελούν οι Έλληνες, οι οποίοι ήδη από τον 16ο αιώνα διασκορπίστηκαν στους χώρους της δυτικής και ανατολικής Ευρώπης, όπου και ίδρυσαν συμπαγείς παροικίες. Στις παροικίες αυτές εμφανίστηκε αρχικά ο πεφωτισμένος έμπορος, στη συνέχεια ο ριζοσπάστης λόγιος και τελικά ο συνωμότης των Εταιρειών. Τα πρόσωπα αυτά διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη των Γραμμάτων και ειδικότερα στην πνευματική Νεοελληνική Αναγέννηση, ενώ παράλληλα προετοίμασαν το έδαφος για την απελευθέρωση του Γένους. Δεσπόζουσα θέση στο κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού επείχε η πόλη των Ιωαννίνων, με τις συμπαγείς παροικίες των Γιαννιωτών στην Ιταλία, τη Μολδοβλαχία, τη Ρωσία, την Αυστροουγγαρία και αλλού, όπου επρόκειτο να ανθήσει ένα γενικότερο αναγεννητικό κίνημα. Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται οι παροικίες των Γιαννιωτών εμπόρων, λογίων και συνωμοτών, η πνευματική τους παραγωγή, καθώς και ο σχηματισμός του λεγόμενου "κύκλου" των Ιωαννίνων στις αρχές του 19ου αι., από λόγιους Γιαννιώτες και μη, όπως οι Σακελλάριος, Χατζή Πολύζου, Ταγιαπιέρας, Ψαλίδας, Βηλαράς, κ.ά. Τέκνα του παροικιακού φαινομένου υπήρξαν οι Αθανάσιος Ψαλίδας και Ιωάννης Βηλαράς. Ο πρώτος, με σπουδές στην Ακαδημία της Βιέννης, χαρακτηρίζεται από τον Λέανδρο Ι. Βρανούση ως "κορυφαίος Διδάσκαλος του Γένους, αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και φυσιογνωμία από τις πιο δυνατές που έβγαλε ο προεπαναστατικός Ελληνισμός"· ο δεύτερος, με σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, φημιζόταν, όπως τονίζει ο Βρανούσης, "για την επιστημονική του κατάρτιση, την πολυμάθεια και την πολυμέρειά του. Διακρίθηκε ως ποιητής -λυρικός και σατιρικός-, κυρίως όμως τον απορρόφησε ο "φωτισμός του Γένους". Υπήρξε πρωτοπόρος δημοτικιστής και συνέγραψε προδρομικά διηγήματα και αντικληρικά ποιήματα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλοί σημαντικοί σύγχρονοι μελετητές συνηγορούν στο ότι τα κορυφαία ριζοσπαστικά έργα της προεπαναστατικής περιόδου, "Ελληνική Νομαρχία" και "Ρωσσαγγλογάλλος", γράφηκαν στα Γιάννενα από τον Αθανάσιο Ψαλίδα.

Η Δρ. Ελένη Κουρμαντζή, Λέκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κατάγεται από τα Γιάννενα. Είναι μητέρα τριών παιδιών. Η επιστημονική και διδακτική της δραστηριότητα εντοπίζεται στην πνευματική παραγωγή του χώρου της Ηπείρου και ιδιαίτερα της πόλης των Ιωαννίνων. Τίτλος της διδακτορικής της διατριβής είναι, "Η πνευματική κίνηση των Ιωαννίνων από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τις πρώτες δεκαετίες του 19ου", με άξονες αναφοράς τους γιαννιώτες πάροικους και τους λόγους Ψαλίδα και Βηλαρά. Επιμέρους δημοσιευμένες μελέτες της εστιάζονται στους Χ. Χρηστοβασίλη, Κ. Κρυστάλλη, Ν. Κονεμένο, Γ. Χατζή-Πελλερέν, Δ. Χατζή και Γιοσέφ Ελιγιά. Από το 1997 καθιέρωσε τη διδασκαλία της ποίησης του Γιωσέφ Ελιγιά στα Τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η ερευνητική της ενασχόληση με την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων, άρχισε το 1992, με αφορμή τη διενέργεια Επιστημονικού Συμποσίου για το συγγραφέα του "Τέλους της μικρής μας πόλης" Δημήτρη Χατζή, διοργανωμένου από το Δήμο Ιωαννίνων και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.






e-mail Facebook Twitter