[...] Όταν δημοσιεύεται, τον Ιανουάριο 1853, στη "Νέα Πανδώρα" το "Καθολικόν πανόραμα των Αθηνών", ο Στέφανος Κουμανούδης έχει πίσω του επτάμισι χρόνια δραστήριας αθηναϊκής ζωής. [...] Η συνοπτική περιγραφή του λεκανοπεδίου της Αθήνας, την οποία είχε υπογράψει με ένα αρχικό Κ., αποτελεί το πρώτο στην Ελλάδα φιλολογικό πανόραμα της πόλης.
Ο αφηγητής αυτού του διδακτικού περιπάτου στα κεντρικά σημεία της Αθήνας και στα αξιοθέατα προάστιά της δεν κρύβει ούτε την ακαδημαϊκή του ιδιότητα ούτε την τόσο χαρακτηριστική του "καλλιστοδοξία" -την επίμονη αισιοδοξία του για την ακατάσχετη πρόοδο του ελληνισμού. Έτσι, λοξοδρομώντας από την περιήγηση μνημείων, νέων οικοδομών και κήπων ή δενδροστοιχιών, βρίσκει τρόπο να μιλήσει για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πρωτεύουσας: το εθνικό πανεπιστήμιο, με καθηγητές δεκαπλάσιους απ' ό,τι οι εκκλησιαστικές σχολές της Τουρκοκρατίας· τα βασιλικά γυμνάσια και το Ελληνικό Εκπαιδευτήριο· το διδακτήριο "διά τα κοράσια" της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, που είχε ιδρύσει το 1837 ο Α. Αρσάκης· το Πολυτεχνείο, μα και τη Ριζάρειο. [...]
(από το επίμετρο της Μαριλίζας Μητσού)
