Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι κοινωνικοί ψυχολόγοι μελέτησαν και προσδιόρισαν μία κοινωνική ψυχολογία της μνήμης αποδεσμευμένη τόσο από μια ψυχολογίζουσα όσο και από μία κοινωνιολογίζουσα προσέγγιση. Η κοινωνική μνήμη προσλαμβάνεται ως ένα κοινωνιοψυχολογικό φαινόμενο στο οποίο εμπλέκονται τόσο γνωστικές και ψυχικές όσο και κοινωνικές διεργασίες. Στο πλαίσιο αυτό, κοινωνική μνήμη και κοινωνική λήθη συνθέτουν τις δύο όψεις της κοινωνικής σκέψης, μιας έκδηλης και μιας λανθάνουσας ή μιας εκούσιας και ακούσιας αναπαράστασης του παρελθόντος, που συμμετέχουν στη διαδικασία κοινωνικοποίησης και ιδεολογιοποίησης των κοινωνικών υποκειμένων.
Η μνήμη είναι ένας τρόπος διαχείρισης και ερμηνείας γεγονότων που έχουν συμβεί, φέρνοντας το παρελθόν στο παρόν με ενεργό τρόπο. Το παρελθόν επανερμηνεύεται με τα μάτια του παρόντος και το παρόν επηρεάζεται από το παρελθόν, ενώ μεταξύ τους δημιουργούνται συχνά συγκρούσεις στην προσπάθειά τους να κάνουν προβλέψεις για το μέλλον. Η χρήση του παρελθόντος καθορίζει το παρόν και αποθηκεύει το μέλλον. Η κοινωνική μνήμη είναι μία αναπαράσταση του παρελθόντος που αντανακλά την ταυτότητα του κοινωνικού υποκειμένου, ενώ αξιακό και κανονιστικό πλαίσιο του παρόντος καθορίζει τις στρατηγικές επιλογής του παρελθόντος. Οι στρατηγικές αυτές είναι ατομικές, κοινωνικές και ιστορικές και στη βάση τους οικοδομείται μία γέφυρα από «μνήμες» και «σιωπές» η οποία μας συνδέει με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Τα άτομα, οι ομάδες, οι κοινωνίες, τα έθνη επιλέγουν να θυμούνται και αποφασίζουν να λησμονούν. Η σιωπή ή η κοινωνική λήθη ορισμένων γεγονότων ή διαστάσεων του παρελθόντος δεν είναι λάθος, παρέκκλιση ή παραπλάνηση της κοινωνικής σκέψης, αλλά στρατηγικές οργανωμένης σκέψης. Στη μνήμη καταγράφονται τα γεγονότα που μας είναι αδιάφορα, μας στεναχωρούν, μας προσβάλλουν, μας ντροπιάζουν ή μας φαρμακώνουν. Αυτή είναι η κρυμμένη, λανθάνουσα κοινωνική μνήμη ή οποία χαρακτηρίζεται ως κοινωνική λήθη.
Η Άννα Μαντόγλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Paris VIII με κατεύθυνση στην Κοινωνική Ψυχολογία. Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές (D.E.A.) στη Συγκριτική Ψυχολογία των Γνωστικών Δραστηριοτήτων και Κοινωνικών Αλληλεπιδράσεων στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι. Είναι Διδάκτωρ Κοινωνικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου και εργάζεται από το 1993. Τα βασικά ερευνητικά και διδακτικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στις διαδικασίες κοινωνικής επιρροής, στη δράση των μειονοτήτων και στις διαδικασίες "κατασκευής" της κοινωνικής σκέψης, μέσω της προσέγγισης των κοινωνικών αναπαραστάσεων, της κοινωνικής μνήμης και της ιδεολογίας. Συγκεκριμένα, μελετά την ταυτότητα των κοινωνικών αντιπάλων, τις συγκρούσεις που εγκαθιδρύονται μεταξύ τους και το διακύβευμα των συγκρούσεων σε κοινωνικές, ιστορικές και πολιτικές συνθήκες αλληλεπίδρασης, όπου οι μειονότητες αναλαμβάνουν προέχοντα ρόλο. Τα τελευταία χρόνια, ασχολείται με μια κρυμμένη πλευρά της κοινωνικής σκέψης, που αφορά λανθάνοντα αναπαραστασιακά περιεχόμενα "κοινωνικής λήθης". Η ενασχόληση της με την κοινωνική λήθη, η οποία συνίσταται σε μια ακούσια μορφή μνήμης που συνήθως περιβάλλεται από σιωπές, συγκεράζει την έννοια των μειονοτήτων (κοινωνικά υποκείμενα, γεγονότα και ιδέες), την έννοια των συγκρούσεων, την κοινωνική ταυτότητα, τις κοινωνικές αναπαραστάσεις, την κοινωνική μνήμη και την ιδεολογία, σε επίπεδο ατομικό, κοινωνικό, ιστορικό, εθνικό και παγκόσμιο.
Μη Διαθέσιμο
