Κορνήλιος Καστοριάδης: Ριζοσπαστική αυτονομία

Η σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη υπό το πρίσμα της κριτικής στην τυφλή ανάπτυξη, την απεριόριστη επέκταση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Ο Καστοριάδης έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος του έργου του στο ερώτημα με ποιο τρόπο μπορεί η κοινότητα να επανοικειοποιηθεί τους θεσμούς της, τη δημιουργική της δύναμη και την αυτονομία της. Η μελέτη του καστοριαδικού έργου είναι σήμερα απαραίτητη, περισσότερο από ποτέ, για την ανάπτυξη μιας θεμελιώδους κριτικής στο καπιταλιστικό σύστημα. Οι κοινωνίες θεμελιώθηκαν πάνω σε αντιλήψεις που επέτρεπαν στα μέλη τους να νοηματοδοτήσουν ό,τι γινόταν μέσα και έξω από αυτές. Αυτοί οι "θεσμοί" -καρπός του συλλογικού φαντασιακού- ονομάζονταν πνεύματα, πρόγονοι, ήρωες, θεοί... Στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες, τη θέση τους πήρε η "οικονομία". Η ακλόνητη πίστη στην οικονομική μεγέθυνση, τη δύναμη της τεχνολογίας και την ανάπτυξη είναι η έκφραση της φαντασίωσης για μια ορθολογική κυριαρχία επί του κόσμου, η οποία όμως απειλεί πια την ίδια την επιβίωσή του. Είναι ανάγκη να σπάσει αυτό το φαντασιακό, για να πετύχουμε την αυτονομία, ανακτώντας τη συνείδηση της επαναστατικής μας δύναμης για τη δημιουργία νέων θεσμών. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω της ατομικής αυτονομίας και της συμμετοχής όλων στις αποφάσεις που τους αφορούν. Αντίθετα με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η οποία αποξενώνει τους αντιπροσώπους από αυτούς που αντιπροσωπεύουν, η άμεση δημοκρατία, την οποία επαγγέλεται ο Καστοριάδης, είναι δυνατή με προϋπόθεση τη δημοκρατική παιδεία των ελεύθερων πολιτών.