[...] Οι είκοσι επτά λόγοι, που περιλαμβάνονται στον παρόντα δεύτερο τόμο είναι δογματικοί. Με μεγάλη σαφήνεια και ειλικρίνεια απολογείται, ομολογεί και αποδεικνύει την ορθότητα της πίστεώς του. Με ταπείνωση δε επιζητεί την επιείκεια και συγχώρηση όλων, διά τυχόν σφάλματα, τα οποία δεν έγιναν εκ προθέσεως ή πεποιθήσεως, αλλά από ελλειπή γνώση της Ρωσικής γλώσσης.
Οι λόγοι του είναι εξόχως σημαντικοί, διδακτικοί και εποικοδομητικοί. Μαρτυρούν δε, κατά τον πλέον σαφή τρόπο, το ορθόδοξο φρόνημα του αγίου Μαξίμου, όπως αυτό διαμορφώνεται και εκφράζεται μέσα από την ευρυμάθειά του, τήν αγιογραφική και αγιοπατερική κατάρτισή του και την οσιακή και ασκητική του ζωή. [...]
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
Ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός γεννήθηκε στην Άρτα το 1470. Το κοσμικό του όνομα ήταν Μιχαήλ Τριβώλης και οι γονείς του ήταν πλούσιοι και ευσεβείς. Η οικογένειά του ανήκε στη χορεία των λογίων, που συνόδευσαν τον Θωμά Παλαιολόγο κατά την έξοδό του από το Μυστρά, λίγο πριν από την πτώση του Δεσποτάτου. Φεύγοντας, λοιπόν, από το Μυστρά η οικογένεια του Αγίου Μαξίμου εγκαταστάθηκε στην Άρτα. Από τα 14 έως τα 20 χρόνια του, οι γονείς του τον στέλνουν στην Κέρκυρα, για να μαθητεύσει κοντά στον θείο του Δημ. Τριβώλη και στον επιφανή δάσκαλο Ιωάννη Μόσχο. Στη συνέχεια πήγε στην Φλωρεντία και σπούδασε κοντά στον διαπρεπή Έλληνα Ιωάννη Λάσκαρη Θεολογία, Ιστορία, Φιλολογία, Φιλοσοφία και τις γλώσσες αρχαία Ελληνική, Λατινική, Γαλλική και Ιταλική. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ο Μιχαήλ Τριβώλης, πήγε στο Άγιο Όρος και έγινε ο μοναχός Μάξιμος στη μονή Βατοπαιδίου σε ηλικία 35 ετών. Εκεί εργάσθηκε σαν απλός μοναχός για δέκα χρόνια, με ταπείνωση και σεβασμό προς τους πατέρες, ενώ το ήθος και η μόρφωσή του τον είχαν κάνει πολύ γνωστό. Αυτό ακριβώς το κύρος του αποτέλεσε και την αιτία της αποστολής του στη Ρωσία, προκειμένου να μεταφράσει τα λειτουργικά βιβλία, την Αγία Γραφή και τα βιβλία των Πατέρων, από τα ελληνικά στα ρωσικά και να διορθώσει τις σοβαρές αλλοιώσεις που είχαν υποστεί. Έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε μαζί με άλλους δύο μοναχούς που μιλούσαν τη ρωσική γλώσσα και έφθασε στη Μόσχα το 1518. Αμέσως έπιασε δουλειά και με τη βοήθεια των συνεργατών του ο Μάξιμος διόρθωσε, ερμήνευσε και μετέφρασε το Ψαλτήρι. Στη συνέχεια μετέφρασε τις Πράξεις των Αποστόλων, Αποστολικούς Κανόνες, Ομιλίες του Ιωάννου του Χρυσοστόμου κ.α. Με την πάροδο του χρόνου εξοικειώθηκε με το περιβάλλον, δημιούργησε πολλές φιλίες με επιφανείς φυσιογνωμίες της ρωσικής κοινωνίας, αλλά συγχρόνως άρχιζε να δημιουργεί εχθρούς, επειδή έλεγχε τα κακώς κείμενα της ρωσικής εκκλησιαστικής και κοινωνικής ζωής. Την εποχή εκείνη υπήρχαν στη Ρωσία δύο τάσεις για τον μοναχισμό: Η μία υποστήριζε ότι τα μοναστήρια δικαιούνταν να έχουν μεγάλη περιουσία και δούλους και η άλλη έλεγε, ότι οι μοναχοί δεν πρέπει να ασχολούνται με αυτά και να αντιδικούν με τους ανθρώπους για υλικά πράγματα. Ο Μάξιμος χωρίς να ταχθεί με κανέναν υποστήριζε τις σωστές απόψεις της Εκκλησίας, δηλαδή ότι η Εκκλησία δικαιούται να έχει περιουσία για τα απολύτως αναγκαία, κτυπούσε όμως τον υπερβολικό πλούτο, ο οποίος, όπως έλεγε, διαφθείρει τον άνθρωπο και σκοτίζει το νου του. Με αφορμή την αντίδραση του Μαξίμου του Γραικού στην ενέργεια του ηγεμόνα της Ρωσίας να χωρίσει την ορθόδοξη γυναίκα του, επειδή δεν έκανε παιδιά και να παντρευτεί μια καθολική, διατάχθηκε η σύλληψή του. Τον οδήγησαν σε δίκη και με ψεύτικες κατηγορίες τον καταδίκασαν σε εγκλεισμό στη μονή Βολοκαλάμσκ, ως αιρετικό και ως αμετανόητο αμαρτωλό. Εκεί τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο σε απομόνωση, ενώ του απαγόρευσαν τη Θεία Κοινωνία και τη συμμετοχή του στις ακολουθίες του Ναού. Σε αυτή τη σκληρή σκλαβιά ο όσιος Μάξιμος κάθισε 6 χρόνια, σε ένα υγρό και στενό κελί, όπου υπέμεινε την πείνα τη δίψα το κρύο και την στέρηση ασχολίας. Επί πλέον του απαγόρευσαν να γράφει και του πήραν τα βιβλία. Η μόνη του παρηγοριά ήταν η θερμή και αδιάλειπτη προσευχή του. Ο Κύριος όμως δεν τον εγκατέλειψε. Παρουσιάστηκε σ' αυτόν Άγγελος Κυρίου στη φυλακή ο οποίος τον στερέωσε στην υπομονή λέγοντάς του: "Υπομονή, γέροντα. Με αυτά τα πρόσκαιρα βάσανα θα λυτρωθείς από τα αιώνια". Ο Άγιος Μάξιμος, παρέμεινε φυλακισμένος για 23 ολόκληρα χρόνια. Τελικά το 1548 απελευθερώνεται και έρχεται να ζήσει στη μονή της Αγίας Τριάδος έξω από τη Μόσχα. Έτσι έμεινε στη Ρωσία και αναπαύθηκε το 1560, στις 21 Ιανουαρίου σε ηλικία 90 ετών, αφήνοντας πίσω του μεγάλο συγγραφικό έργο. Μετά το θάνατό του οι ρώσοι κατάλαβαν την αδικία τους απέναντι στον πολύτιμο αυτόν άνδρα και στην συνείδησή τους κατείχε θέση Αγίου και μάρτυρος. Τελικά ανακηρύχθηκε επίσημα Άγιος από τη Ρωσική Εκκλησία το έτος 1988. Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Άγιος Μάξιμος υπέγραφε τα κείμενά του ως εξής: Μάξιμος ο Γραικός, ο Λακεδαιμόνιος, που σημαίνει, ότι θυμόταν και ήταν υπερήφανος για την περιοχή της καταγωγής του, που όπως αν
