Ο "Μενέξενος", ο όποιος παραδίδεται ομόφωνα από την πλατωνική και μη παράδοση - από τον 4ο π.Χ. έως τα μέσα του 5ου μ.Χ. αιώνα - ως έργο πλατωνικό, αλλά η γνησιότητα του οποίου αμφισβητήθηκε εντονότατα στη νεότερη εποχή, στην πραγματικότητα δεν είναι διάλογος αλλά μονόλογος, αφού το μεγαλύτερο μέρος (236d-249c) του έργου -τα 4/5- είναι ένας επιτάφιος λόγος, που τίθεται από τον Πλάτωνα στο στόμα του Σωκράτη, συντεθειμένος, κατά τον συγγραφέα, από την Ασπασία ως ρητορική άσκηση, με τη μέθοδο του αυτοσχεδιασμού και της συγκόλλησης υπολειμμάτων από τον επιτάφιο λόγο του Περικλή. Μόνο τα δύο αλλά πολύ μικρά μέρη του έργου είναι διαλογικά και πλαισιώνουν τον μακρύ σωκρατικό επιτάφιο, το μεν πρώτο (234a-236d) ως εισαγωγή, το δε άλλο (249d-e) ως επίλογος.
O "Μενέξενος" συγκαταλέγεται ανάμεσα σε εκείνα τα έργα του Πλάτωνος για τα οποία οι κριτικοί εξεδήλωσαν ζωηρό ενδιαφέρον, η δε διαμάχη που ξέσπασε γύρω από την ερμηνεία του από τα τέλη του 18ου αιώνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Δύο είναι κατεξοχήν τα προβλήματα πού απασχόλησαν -και δίχασαν- τους κριτικούς και μελετητές του "αινιγματικού", όπως χαρακτηρίστηκε, αυτού έργου του Πλάτωνος: το πρόβλημα της πατρότητας και το πρόβλημα του χαρακτήρα του διαλόγου.
Στην αρχαιότητα, λόγω της μαρτυρίας κυρίως του Αριστοτέλη, δεν τέθηκε θέμα γνησιότητας του διαλόγου. Το έργο παραδίδεται είτε ως "Μενέξενος" είτε ως "Επιτάφιος του Πλάτωνος" για μεγάλο και συνεχές χρονικό διάστημα και από διαφορετικούς συγγραφείς, "εθνικούς" και χριστιανούς.
Αλλά και για τον χαρακτήρα του έργου στο σύνολό του -εισαγωγικός διάλογος, επιτάφιος λόγος και επιλογικός διάλογος μαζί- δεν εκδηλώθηκε στην αρχαιότητα ειδικό ενδιαφέρον, και έτσι ο διάλογος δεν έγινε αντικείμενο συστηματικής μελέτης και έρευνας ούτε από τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα, ο οποίος περιορίστηκε μόνο στη μελέτη του ύψους του επιταφίου λόγου του "Μενέξενου".
[...]
(από την εισαγωγή του βιβλίου)
Έλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας (427-347 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς ευγενείς. Ο πατέρας του Αρίστωνας έλεγε ότι καταγόταν από τη γενιά του Κόδρου και η μητέρα του Περικτιόνη από το Σόλωνα. Είχε δύο αδερφούς, τον Αδείμαντο και το Γλαύκωνα. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής. Πλάτωνας ονομάστηκε αργότερα για το ευρύ του στέρνο και το πλατύ του μέτωπο. Νέος ασχολήθηκε με την ποίηση, αλλά γρήγορα στράφηκε προς τη φιλοσοφία. Ήταν 20 χρόνων, όταν γνώρισε το Σωκράτη και έμεινε κοντά του για οκτώ ολόκληρα χρόνια, μέχρι την ώρα που ο μεγάλος δάσκαλος πέθανε (399 π.Χ.). Ο άδικος θάνατος του Σωκράτη τον έπεισε ότι η αθηναϊκή δημοκρατία είχε μεγάλα ελαττώματα και ανέλαβε το ρόλο του κοινωνικού μεταρρυθμιστή. Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία. Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους το νέο ηγεμόνα Διονύσιο Β΄ απέτυχαν. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 361, με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίωνας δε γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353. Έτσι ο Πλάτωνας έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών. Από τότε ο Πλάτωνας και μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή έργων φιλοσοφικών. Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα, εκτός από την "Απολογία", διαλογικά. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. "Τίμαιος", "Γοργίας", "Πρωταγόρας" κ.λπ. Τρεις μόνο διάλογοι, το "Συμπόσιο", η "Πολιτεία" και οι "Νόμοι" τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Σ' όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής. Το σύνολο του πλατωνικού έργου διακρίνεται σε τρεις περιόδους με βάση τη χρονολογική σειρά:
α) Περίοδος της νεότητας (400-387 π.Χ.): Σ΄ αυτήν ανήκουν: Απολογία, Κρίτων, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Λάχης, Ευθύφρων, Ιππίας Μείζων, Ιππίας Ελάσσων, Ίων, Λύσις.
β) Περίοδος ωριμότητας (386-367 π.Χ.). Σ' αυτήν ανήκουν: Μενέξενος, Κρατύλος, Ευθύδημος, Γοργίας, Μένων, Παρμενίδης, Φαίδων, Φαίδρος, Πολιτεία, Συμπόσιον, Θεαίτητος.
γ) Περίοδος γηρατειών (366-348 π.Χ.). Περιλαμβάνονται: Σοφιστής, Πολιτικός, Φίληβος, Κριτίας, Τίμαιος, Νόμοι, 7η επιστολή.
Μη Διαθέσιμο
