Οι αλλαγές που επέρχονται στο χώρο των βορειο- ελλαδικών πόλεων στα τελευταία χρόνια που αυτές τελούν υπό την οθωμανική κυριαρχία και μετά από τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους στις νότιες επαρχίες, είναι το θέμα του βιβλίου. Το διάστημα αυτό συμπίπτει σε γενικές γραμμές με την περίοδο των Μεταρρυθμίσεων, κατά την οποία η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναλαμβάνει μια μεγάλη προσπάθεια για τον εξευρωπαϊσμό και τη μετατροπή της από θεοκρατικό καθεστώς σε σύγχρονο κράτος δυτικού τύπου. Στην προσπάθεια αυτή η πόλη και η μορφή της αποτελούν ιδιαίτερο αντικείμενο μέριμνας και χειρισμών από πλευράς της πολιτείας. Ταυτόχρονα παρατηρείται μια έντονη κινητοποίηση των εθνικοθρησκευτικών κοινοτήτων, που αγωνίζονται δυναμικά να προωθήσουν την εφαρμογή των νεοαποκτημένων δικαιωμάτων τους και να υπογραμμίσουν την παρουσία τους στους εκσυγχρονιζόμενους αστικούς χώρους.
'Ετσι ο χώρος της πόλης προσφέρεται στην ιστορική έρευνα ως πεδίο για την μελέτη του βαθμού υλοποίησης των εκσυγχρονιστικών επαγγελιών. Συγχρόνως η επέμβαση για την αλλαγή του υλικού πλαισίου ζωής διερμηνεύει αλλά και υποστηρίζει αλλαγές στην ιδεολογική και κοινωνική συγκρότηση των διαφορετικών εθνικών και θρησκευτικών ομάδων που συνιστούν τους αστικούς πληθυσμούς.
Οι μεταβολές που καταγράφονται είναι ενδιαφέρουσες και σημαντικές, καθώς σηματοδοτούν το πέρασμα των πόλεων από την ιστορική φάση της πρoβιoμηχανικής εσωστρέφειας προς το άνοιγμα και την κοινωνική και χωρική εξωστρέφεια. Παράλληλα πλαισιώνονται από ταυτόχρονες αλλαγές που επέρχονται με την δημιουργία των νέων εθνικών κρατών στην Βαλκανική Χερσόνησο. Καθώς η σημερινή μορφή των βορειοελλαδικών πόλεων οφείλει πολλά στις εξελίξεις αυτής της περιόδου, το βιβλίο προσφέρει στοιχεία για το πρόσφατο παρελθόν των πόλεών μας, συμβάλλοντας και στην άρση ορισμένων παρανοήσεων σχετικά με το τι κληρονομήσαμε από τους Τούρκους.
