Η βασιλεία του Νικηφόρου Φωκά διήρκεσε μόλις για έξι χρόνια, (963-969) αλλά άφησε ανεξίτηλα σημάδια στη βυζαντινή ιστορία. Υπήρξε μία τόσο έντονη περίοδος, που επηρέασε ακόμα και τον νέο ελληνικό πολιτισμό. Γόνος οικογένειας της στρατιωτικής αριστοκρατίας, έθεσε ως πρωταρχικό πολιτικό στόχο την εξάλειψη της αραβικής στρατιωτικής απειλής και την ανάδειξη της Ορθοδοξίας ως την κυρίαρχη θρησκευτική και ιδεολογική δύναμη στις επαρχίες που χάθηκαν κατά τον 7ο αιώνα. Γι’ αυτόν τον λόγο, ηγήθηκε της μεγάλης βυζαντινής εποποιίας στην Ανατολή και στη Μεσόγειο που οδήγησε στην επανάκτηση αυτών των επαρχιών και αναδείχθηκε σε μεγάλη στρατιωτική ιδιοφυία.
Ο περιπετειώδης τρόπος με τον οποίο ανήλθε στην εξουσία, ο γάμος και η σχέση του με τη νεαρή και όμορφη χήρα του αυτοκράτορα Ρωμανού, η βαθύτατα θρησκευόμενη, μοναχική και οξύθυμη προσωπικότητά του και οι αποφάσεις που πήρε σε θέματα εσωτερικής πολιτικής προκάλεσαν έντονες αντιμαχίες που υπέσκαψαν την εσωτερική ενότητα και την εξουσία του. Στο τέλος, η κρίση γύρω από το πρόσωπο του κορυφώθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε εξυφάνθηκε μία συνομωσία με στόχο τη φυσική εξόντωσή του. Ο αποτρόπαιος τρόπος με τον οποίο δολοφονήθηκε ο ήρωας της Ανατολής συγκλόνισε τον λαό του και σφράγισε τη συλλογική μνήμη μέχρι τις μέρες μας.
Ο Γιάννης Χρονόπουλος είναι ιστορικός - κοινωνιολόγος.
