Νταχάου

«Νταχάου: Ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης»: Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945) η ανθρωπότητα δεν τόλμησε -έως σήμερα- να κάνει έναν άλλον παγκόσμιο πόλεμο, γιατί ήταν τόσο μεγάλο το θανατικό που έσπειρε και τόση η φρίκη που προκάλεσε, που ίσως τρόμαξαν και οι ίδιοι οι δημιουργοί από τα έργα τους. Στα περίπου εβδομήντα χρόνια που πέρασαν από τότε, ο πνευματικός μας πολιτισμός, η κουλτούρα μας, αναπτύχθηκε, με την έννοια ότι -τουλάχιστον στην Ευρώπη- η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι σημαντική και, επιπλέον, η σύγχρονη τεχνολογία, με τα μέσα μαζικής εξόντωσης, τις "έξυπνες" βόμβες ή τα χημικά όπλα, δεν αφήνει περιθώρια στο "πλήθος" να θαυμάσει τον πολεμιστή-ήρωα που πολεμάει στην πρώτη γραμμή για τα όποια ιδανικά του. Αν και η ιστορία της ανθρωπότητας εξακολουθεί να είναι μια ιστορία πολέμων, ο τρόπος διεξαγωγής τους έχει αλλάξει ριζικά. Οι πόλεμοι είναι πια ολοκληρωτικοί: Εμπλέκουν όλο τον πληθυσμό, καθώς και τις παραγωγικές διαδικασίες. Ήδη όμως από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παράλληλα με τα πολεμικά μέτωπα, υπήρξε και ο πόλεμος των μετόπισθεν, γι' αυτό και ο επονομαζόμενος άμαχος πληθυσμός (γέροι, γυναίκες, παιδιά) είχε περισσότερους νεκρούς από τους μάχιμους: στρατιώτες ή αντάρτες.
Στον πόλεμο των μετόπισθεν μπορούμε να εντάξουμε και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί. Το πρώτο από αυτά δημιουργήθηκε στην πόλη Νταχάου το 1933. Αποτέλεσε πρότυπο και για τα υπόλοιπα στρατόπεδα που φτιάχτηκαν στη συνέχεια, μάλιστα στη σχολή στελεχών του εκπαιδεύτηκαν πολλοί διοικητές ναζιστικών στρατοπέδων. Ιδρύθηκε από την Γκεστάπο (Κρατική Μυστική Αστυνομία) και βρισκόταν μόλις 20 χιλιόμετρα μακριά από το Μόναχο. Δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης (όπως το Άουσβιτς), παρόλο που είχε κρεματόριο και ειδικό κτίριο για "ιατρικά πειράματα", αλλά "το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατουμένους", σύμφωνα με τον Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγό της Αστυνομίας του Μονάχου. Εκεί οι ναζί συγκέντρωσαν τους "άλλους", όσους σκέφτονταν διαφορετικά από αυτούς: σοσιαλιστές, κομμουνιστές, θεολόγους και ιερείς, μάρτυρες του Ιεχωβά, Ρομά, ομοφυλόφιλους, αιχμαλώτους πολέμου ή Εβραίους. Το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου, από το 1933 που άρχισε τη λειτουργία του έως το 1945 που "μπήκαν" τα συμμαχικά στρατεύματα, "φιλοξένησε" πάνω από 200.000 ανθρώπους. Περίφημη έχει μείνει η επιγραφή πάνω στην κεντρική του πύλη: "Arbeit macht frei" (Η εργασία απελευθερώνει). Μεταξύ των κρατουμένων υπήρξαν και Έλληνες, με σημαντικότερη προσωπικότητα τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν τόσο άσχημες, που στα Ελληνικά η λέξη "Νταχάου" κατέληξε να είναι συνώνυμο της φρίκης, της αθλιότητας και της βίας, ακόμα και από ανθρώπους που δεν ξέρουν ότι η λέξη αυτή αναφέρεται σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου αποτελεί σήμερα έναν "τόπο μνήμης". Δέχεται χιλιάδες επισκέπτες τον χρόνο, διαθέτει μουσείο με μόνιμη έκθεση, αρχείο και βιβλιοθήκη. Ως επισκέπτης από το Μόναχο -όπου έμενε- ξεκίνησε και ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης να πάει στο Νταχάου, αλλά η συνέχεια της πορείας του τον οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου "Προφορικές και Επιστολικές μαρτυρίες από το Νταχάου", εκδόσεις Μένανδρος, 2014. Το βιβλίο είναι το αποτέλεσμα μιας δεκάχρονης πορείας αναζήτησης (πρακτικής και διανοητικής) πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.