Ο αντι-διαφωτισμός εμφανίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα. Με τον όρο αυτό, τον οποίο επινόησε ο Νίτσε για να περιγράψει ένα κίνημα εναντίον του ορθολογισμού και της οικουμενικότητας, χαρακτηρίζεται το νέο πολιτιστικό φαινόμενο που αναδύθηκε εκείνη την εποχή. Η ιδεολογία αυτή αμφισβητεί την ικανότητα των ατόμων να επηρεάζουν τον κόσμο εντός του οποίου ζουν. Τον 19ο αιώνα οι ιδέες που κληρονομήθηκαν από τον Herber και τον Burke συνδυάζονται με στοιχεία του πολιτιστικού ντετερμινισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού. Ο Carlyle, ο Taine και ο Renan εκπροσωπούν αυτό το δεύτερο κύμα αποδόμησης της σκέψης του Διαφωτισμού. Ο αντι-ορθολογισμός, ο σχετικισμός και ο εθνικιστικός κοινοτισμός αποτελούν τους τρεις πυλώνες της νέας φιλοσοφίας. Ο 20ός αιώνας τελειοποιεί αυτό το σύστημα σκέψης το οποίο εμπεριέχει το σπέρμα της μεγάλης ευρωπαϊκής καταστροφής. Σύμφωνα με τους αντι-διαφωτιστές, ο ορθολογισμός είναι η ρίζα κάθε κακού: οδηγεί στον υλισμό, στην ανόσια ιδέα ότι ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, θανατώνει τα ένστικτα και τη ζωτική ορμή, καταστρέφει τους δεσμούς βάσει των οποίων συγκροτούνται οι εθνικές κοινότητες. Ο αντι-διαφωτισμός θα γεννήσει σε όλη την Ευρώπη αυταρχικά ή φασιστικά καθεστώτα.
Το βιβλίο του κορυφαίου ιστορικού Zeev Sternhell αποτελεί πολύτιμο οδηγό για την κατανόηση ενός σκοτεινού κεφαλαίου της ευρωπαϊκής ιστορίας, αλλά και για τη διερεύνηση ορισμένων επικίνδυνων τάσεων και ιδεολογικών ρευμάτων της σύγχρονης εποχής.
Ο Ζέεβ Στέρνχελ γεννήθηκε στο Przemyl της Πολωνίας το 1935. Εβραϊκής καταγωγής, κατόρθωσε να επιβιώσει από τους ναζιστικούς διωγμούς με τη βοήθεια δύο καθολικών πολωνικών οικογενειών. Με τη λήξη του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, πήγε σε γαλλικό σχολείο και, όπως λέει ο ίδιος, ανακάλυψε με ενθουσιασμό τις αρχές της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κοσμικού κράτους τις οποίες υπηρετούσε και μετέδιδε με πίστη και αφοσίωση η γαλλική δημόσια εκπαίδευση.
Το 1951, σε ηλικία 16 ετών, μετανάστευσε στο Ισραήλ. Εργάστηκε σε κιμπούτς και σπούδασε ιστορία και πολιτικές επιστήμες στο εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Είναι καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ (έδρα Λεόν Μπλουμ).
Ενεργό μέλος του ειρηνιστικού κινήματος στο Ισραήλ, ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης "Ειρήνη τώρα", τακτικός αρθρογράφος της εφημερίδας Haaretz, έχει ταχθεί εναντίον της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ.
Το 2008 τιμήθηκε μετο Κρατικό Βραβείο Πολιτικών Επιστημών του Ισραήλ, γεγονός που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις εθνικιστικών και ακροδεξιών κύκλων της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 πληγώθηκε ελαφρά από έκρηξη παγιδευμένου μηχανισμού στο σπίτι του.
Ο Στέρνχελ, ακούραστος μελετητής του έργου των κλασικών του Διαφωτισμού Βολταίρου, Μοντεσκιέ, Ρουσσώ και Καντ, υποστηρίζει ότι η ιστορία των τελευταίων τριών αιώνων σφραγίζεται από τη συνεχή διαμάχη των οπαδών και των εχθρών του Διαφωτισμού. Υπάρχουν δύο αντίθετοι τρόποι για να κατανοήσει κανείς τη νεωτερικότητα: αυτός που αναζητεί την ατομική ευτυχία, την ελευθερία, την πρόοδο, την ανεκτικότητα, κι εκείνος που εξυμνεί τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και τις αξίες της κοινότητας. Οι οπαδοί του Διαφωτισμού έχουν ως κοινό σκοπό την απελευθέρωση του ατόμου από τους καταναγκασμούς της ιστορίας και τα δεσμά της παράδοσης. Ο άνθρωπος, ως ορθολογικό ον, ελεύθερο και αυτόνομο, δεν έχει πλέον ανάγκη ούτε την ιστορία, ούτε τη θρησκεία, ούτε την κηδεμονία. Οι εχθροί του Διαφωτισμού, από τον Herber έως τον Huntington, εξυμνούν την ιστορία, την κουλτούρα, τη γλώσσα, στρέφονται εναντίον της ιδέας της αυτονομίας του ατόμου, εναντίον της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν η διαφωτισμένη νεωτερικότητα είναι εκείνη του φιλελευθερισμού που οδηγεί στη δημοκρατία, η άλλη νεωτερικότητα, που εμφανίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα, παίρνει τη μορφή της επαναστατικής, εθνικιστικής, κοινοτιστικής Δεξιάς, που είναι ορκισμένος εχθρός των οικουμενικών αξιών.
Κυριότερα έργα του:
- "Maurice Barres et le nationalisme francais", 1972.
- "La Droite revolutionnaire, 1885-1914. Les origines francaises du fascisme", 1981.
- "Ni droite ni gauche. L' ideologie fasciste en France", 1983.
- "Naissance de l' ideologie fasciste" (με τους Mario Sznajder και Maia Asheri), 1989.
- "L' Eternel Retour. Contre la democratie, l' ideologie de la decadence" (επιμ.), 1994.
- "Aux origines d' Israel. Entre nationalisme et socialisme", 1996.
Μη Διαθέσιμο
