"Ο Ζερβοχέρης" δημοσιεύεται για πρώτη φορά το 1881 στην εφημερίδα "Ρος", ενώ το 1882 κυκλοφορεί εκ νέου σε ξεχωριστή πλέον έκδοση. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του Νικολάι Λεσκόφ, καθώς συγκεντρώνει σε λίγες μόνο σελίδες το δυναμισμό, την πρωτοτυπία και το ταλέντο του συγγραφέα. Γραμμένο στο ύφος του σκαζ, αφηγείται το μύθο ενός ιδιοφυούς τεχνίτη από την πόλη Τούλα της Ρωσίας, ο οποίος, ενώ με όπλα του τη μαστοριά και την πίστη του στην πατρίδα κατορθώνει να "πεταλώσει" έναν μικροσκοπικό ατσαλένιο ψύλλο και να "ντροπιάσει" τους Άγγλους δημιουργούς του, αποδεικνύοντας πως οι Ρώσοι τεχνίτες, αν και ανεκπαίδευτοι, μπορούν να κάνουν θαύματα, καταλήγει να πεθάνει αβοήθητος σ' ένα λαϊκό νοσοκομείο της Πετρούπολης. Στον πρόλογο του ίδιου του συγγραφέα, που δημοσιεύτηκε τόσο στην εφημερίδα "Ρος" το 1881 όσο και στην έκδοση του 1882, αναφέρεται ότι η ιδέα του "Ζερβοχέρη" γεννήθηκε κάπου στην Τούλα ή στο Σέστρορετσκ της Ρωσίας, πόλεις με παράδοση στην κατασκευή όπλων, μετά από μια συνάντηση του συγγραφέα με κάποιον γέροντα οπλοποιό, που είναι και ο υποτιθέμενος αφηγητής του συγκεκριμένου σκαζ. Ο Λεσκόφ, θέλοντας να αναδείξει την αξία και το έργο των απλών ανθρώπων, που ζούσαν συχνά παραμελημένοι από το κράτος, γράφει ένα διήγημα-ύμνο στην τέχνη και τη φαντασία του ρωσικού λαού. Μέσα από τις περιπέτειες του μυθικού "Ζερβοχέρη", ο Λεσκόφ σατιρίζει με καυστικό τρόπο την πραγματικότητα της ρωσικής ζωής, στηλιτεύει την έλλειψη δικαιωμάτων του λαού, την καταπίεση, τις θρησκευτικές δεισιδαιμονίες, την εκμετάλλευση του λαού από εκπροσώπους της Εκκλησίας αλλά και την έλλειψη παιδείας και μόρφωσης.
Ο Νικολάι Σεμένοβιτς Λέσκοφ (1831-1895) γεννήθηκε στη δυτική Ρωσία από σχετικά φτωχή οικογένεια. Στα δεκαπέντε του άρχισε να εργάζεται στο στρατολογικό γραφείο του Κιέβου, και σε αυτό το διάστημα διάβαζε πολύ, αποκτώντας εκτεταμένες γνώσεις για πολλά θέματα, με κυριότερο την ορθόδοξη θεολογία. Στο Κιέβο γνώρισε και παντρεύτηκε την Όλγα Βασίλιεβνα Σμιρνόβα, κόρη εμπόρου. Απέκτησαν δύο παιδιά, αλλά αργότερα η Όλγα κλείστηκε σε ψυχιατρική κλινική. Το 1857, ο Λέσκοφ και η οικογένειά του μετακόμισαν στη βορειοανατολική Ρωσία, όπου άρχισε να εργάζεται στην εταιρεία ενός βρετανού θείου του, ταξιδεύοντας σε όλη τη χώρα. Μετά από τρία χρόνια όμως, η εταιρεία ναυάγησε και ο Λέσκοφ άρχισε μια νέα καριέρα ως δημοσιογράφος, πρώτα στο Κιέβο και αργότερα στην Αγία Πετρούπολη, όπου και εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο "Ο Μόσχος" (1863). Το 1864, δύο χρόνια μετά το χωρισμό του από την Όλγα, ο Λέσκοβ γνώρισε την Κατερίνα Μπούμπνοβα, με την οποία απέκτησε ένα τρίτο παιδί, τον Αντρέι. Τον επόμενο χρόνο έγραψε το πιο γνωστό έργο του, τη "Μαίρη Μάκβεθ του Μτσενσκ" , το οποίο ενέπνευσε μια όπερα του Σοστάκοβιτς (1934). Υπήρξε παραγωγικότατος συγγραφέας, αλλά συχνά τα έργα του δεν είχαν απήχηση. Το 1875, απογοητευμένος από την αδιαφορία του λογοτεχνικού και πολιτικού κόσμου για τα έργα του, και έχοντας προβλήματα από τον ανεπίσημο γάμο του, έφυγε από τη Ρωσία για μια επίσκεψη στο Παρίσι. Εκεί βίωσε μια πνευματική κρίση που τον έστρεψε ενάντια στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Άρχισε να αναπτύσσει μια μορφή πνευματικού χριστιανισμού παρόμοια με του Τολστόι, τον οποίο θαύμαζε πολύ. Χώρισε από την Μπούμπνοβα σε μια προσπάθεια να διάγει άγαμο βίο. Οι κριτικές του κατά της Ορθόδοξης Εκκλησίας προκάλεσαν νέες διαμάχες και απορρίψεις. Προς το τέλος της ζωής του ο Λέσκοφ απογοητευόταν όλο και περισσότερο, τόσο από τη μεταχείριση που αντιμετώπιζε όσο και από το ηθικό επίπεδο του ρωσικού λαού. Περιέγραψε θαυμάσια τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στις μεγάλες ιδιοκτησίες της τσαρικής Ρωσίας, την κραιπάλη που χαρακτήριζε τη ζωή πολλών μελών της αριστοκρατίας και τις δεισιδαιμονίες του ρωσικού λαού. Γνωστά έργα του είναι: "Ο καλλιτέχνης κομμωτής", "Λιέβσα", "Η ληστεία", "Ο σκοπός", "Ο στοιχειωμένος προσκυνητής".
Μη Διαθέσιμο
