Πώς συμβαίνει και σε μια εποχή υποτιθέμενου θριάμβου της επιστήμης, ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων να παραδίδονται χωρίς αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης; Και πώς συμβαίνει επίσης, η πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών ‒η κβαντομηχανική‒ να χρησιμοποιείται σήμερα ως το κατ᾽ εξοχήν εργαλείο χειραγώγησης και εξαπάτησης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, κάτω από τη «σημαία» της περίφημης Νέας Εποχής (New Age) και του ανατολικού μυστικισμού που πάει μαζί της; Και μάλιστα η «βιομηχανία» αυτή να έχει την ενεργό υποστήριξη ενός αυξανόμενου αριθμού πανεπιστημιακών καθηγητών στις ΗΠΑ και όχι μόνο; Πώς τελικά συνέβη και, ενώ η επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα οδήγησε στον Διαφωτισμό, στην κατάργηση των «ελέω θεού» καθεστώτων και τελικά στην εγκαθίδρυση των δημοκρατικών πολιτευμάτων, η επιστημονική επανάσταση των αρχών του 20ού αιώνα να βρίσκει σήμερα απέναντί της ένα διογκούμενο ρεύμα εχθρότητας απέναντι στο ίδιο το πνεύμα της επιστήμης; Μια βαθιά εχθρότητα της ίδιας φύσεως με εκείνη της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι σε ό,τι εκπροσωπούσε ο Γαλιλαίος; Τη στήριξη στην εμπειρία και τον ορθό λόγο ως τη μόνη έγκυρη πηγή γνώσης για τον φυσικό κόσμο; Και είναι άραγε τυχαίο ότι αυτή η διανοητική εχθρότητα προς τη θεμελιώδη επιστήμη και τον Διαφωτισμό, που βρίσκεται σήμερα σε έξαρση στις δημοκρατικές χώρες ‒αλλά και η μαζική απήχηση του ανορθολογισμού και της ψευδοεπιστήμης‒, έχει χτυπητές ομοιότητες με αντίστοιχα φαινόμενα που κυριάρχησαν στη μεσοπολεμική Γερμανία;
Τελικά, γιατί η θεμελιώδης επιστήμη άνθησε ‒σύμφωνα με τον ιστορικό της επιστήμης Τόμας Κουν‒ «μόνο στους πολιτισμούς που προέρχονται από την αρχαία Ελλάδα»; Δηλαδή μόνο στους πολιτισμούς που πήραν πάνω τους το στοίχημα της δημοκρατίας και το έφεραν ώς εδώ;
Και αν όντως επιστήμη και δημοκρατία πήγαιναν πάντα μαζί, μήπως η εχθρότητα προς την επιστήμη ‒η εχθρότητα όχι προς τις τεχνολογικές εφαρμογές της, αλλά προς το ίδιο το πνεύμα της επιστήμης, τον ριζικό αντιδογματισμό της‒ ήταν πάντα ένα κακό σημάδι για το μέλλον της δημοκρατίας της ίδιας;
Τούτο το βιβλίο γράφτηκε κυρίως για να υποστηρίξει τη βασιμότητα αυτών των ερωτημάτων, με τα αναγκαία τεκμήρια, και απλώς να υπαινιχθεί πιθανές απαντήσεις τους. Απευθύνεται σε κάθε ανήσυχο πολίτη του καιρού μας.
–
Το σχέδιο του εξωφύλλου παραπέμπει στον κύκλο της Βιέννης ‒ως κορυφαία έκφραση του πνεύματος της επιστήμης‒ και στο ναζιστικό σκοτάδι που τον έκλεινε από παντού.
Ο Στέφανος Τραχανάς γεννήθηκε στην Ιεράπετρα της Κρήτης. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Harvard, στον τομέα της φυσικής. Το 1983 άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, σε προπτυχιακό και σε μεταπτυχιακό επίπεδο (όπως, λ.χ., στο θερινό σχολείο φυσικής). Από το 1985 είναι διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, που ανήκουν διοικητικά στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Είναι συγγραφέας βιβλίων που θεωρούνται, σήμερα, κλασικά και διδάσκονται σε αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα: "Κβαντομηχανική Ι, ΙΙ & ΙΙΙ", "Σχετικιστική κβαντομηχανική", "Προβλήματα κβαντομηχανικής", "Ακριβώς επιλύσιμα κβαντομηχανικά δυναμικά", "Συνήθεις διαφορικές εξισώσεις", "Μερικές διαφορικές εξισώσεις", "Mathematica και εφαρμογές", καθώς και ενός κεφαλαίου με τίτλο "Η βιολογική καταλληλότητα των φυσικών νόμων: τύχη ή αναγκαιότητα;" στο βιβλίο "Η Φυσική σήμερα", τ. ΙΙ του Ε. Ν. Οικονόμου (εκδόσεις ΠΕΚ).
(φωτογραφία: Κανάρης Τσίγκανος)
