Ο Μέγας Κανών

Μία από τις αγιασμένες λειτουργικές τέχνες της Εκκλησίας μας είναι και η Υμνογραφία. Όλες οι λειτουργικές τέχνες: η Αρχιτεκτονική, η Αγιογραφία, η Υμνογραφία και η Μουσική, ως επιμέρους γνωρίσματα των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, έχουν πνευματικό και αναγωγικό χαρακτήρα. Μεταρσιώνουν τον άνθρωπο με μια ιεροπρεπή μυστικότητα και συνθέτουν την πίστη μας και τη ζωή μας, κατευθύνοντας την πορεία μας μέσα από αισθητές και αισθητικές προσλήψεις προς την αγιότητα. «Όμως η τέχνη της Υμνογραφίας, αντάμα με την κατανυκτική μουσική της Ορθοδοξίας», γράφει ο καθηγητής Π.Β. Πάσχος, «θαρρώ πως έχουν το χάρισμα να σου οδηγούν την ψυχή ως τις πόρτες του Παραδείσου. Η κάθε μια λέξη, από τ' αγιασμένα τροπάρια της Εκκλησίας μας, κρύβει ένα μυστικό βάθος, έναν πλούτο πνευματικής πείρας, που διδάσκει -μαζί με το μέλος- με τον αμεσότερο τρόπο». Γι' αυτό οι Υμνογράφοι γνωρίζουν, πέρα από τις μετρικές ποιητικές φόρμες, και τη μουσική μελωδία των υμνογραφικών δημιουργημάτων τους. Έχομε την ευλογία και την τιμή να αναφερθούμε σε ένα από τα μεγαλύτερα δημιουργήματα της ορθοδόξου Υμνογραφίας, τον Μεγάλο Κανόνα, όπως είναι γνωστός, του Αγίου Ανδρέου, Αρχιεπισκόπου Κρήτης, του Ιεροσολυμίτου (ζ'-η' αιώνας), που ευωδιάζει άρωμα πνευματικής κατανύξεως, εν μέσω της κατ' εξοχήν κατανυκτικής περιόδου της Εκκλησίας μας, της Αγίας Τεσσαρακοστής. Το ποίημα αυτό, γραμμένο κατά το τέλος της ζωής του, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ως μία εξομολόγηση και περιγραφή της ηθικής καταπτώσεως ολόκληρης της ανθρωπότητας, όπως την προσλαμβάνει στο πρόσωπό του ο ποιητής, εισήχθη πιθανώς σε λειτουργική χρήση ζώντος του Αγίου Ανδρέα. Ο Μέγας Κανών, όπως είναι γνωστόν, ψέλνεται τμηματικά τις τέσσερις πρώτες ημέρες της α' εβδομάδος των Νηστειών που αξιωθήκαμε να διαβούμε, και ολόκληρος την Τετάρτη της ε' εβδομάδος, που και εφέτος, συν Θεώ, θεοπρεπώς αξιωθήκαμε να εορτάσομε.