Η άνθηση των παπαδιαμαντικών σπουδών από τη δεκαετία του 1980 ως τις μέρες μας οφείλεται στο σπόρο που έσπειρε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος το 1961 με το δοκίμιό του "Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Πενήντα χρόνια από το θάνατό του". Αργότερα, το 1986, με ένα βραχύτερο αλλά εξαιρετικό κείμενο κατέδειξε αδιαφιλονίκητα την απόλυτη κυριαρχία του Σκιαθίτη διηγηματογράφου επάνω στην ελληνική γλώσσα.
Σήμερα, πενήντα χρόνια αργότερα από το παρθενικό του γραφτό για τον Παπαδιαμάντη, είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε ακριβέστερα την καρποφορία του: χωρίς την "παπαδιαμαντική παρέμβαση" του Ζ.Λ. δεν θα υπήρχε η κριτική έκδοση των Απάντων Παπαδιαμάντη, που ανακίνησε εκ βάθρων τουλάχιστον το εκδοτικό πρόβλημα του κορυφαίου πεζογράφου μας.
Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, Επτανήσιος και με ιδιαίτερη κλίση στην κριτική της ποίησης, έγραψε πολλά για τον Σολωμό, συγχρόνως όμως, από το 1961 και δώθε, διαλεγόταν καθημερινά και με τον Παπαδιαμάντη, παντρεύοντας συχνά τα ονόματα των δύο κορυφαίων της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Στο βιβλίο αυτό έχουν συναχθεί όλα όσα ο Ζ.Λ. είπε για τον δεύτερο μεγάλο "εγκρατευτή" της γλώσσας μας.
