Δύο εποχές του Βυζαντίου χαρακτηρίζονται από μια έντονη στροφή προς την κλασική παιδεία, δηλαδή τον ουμανισμό: η πρώτη τον 9ο αιώνα και η δεύτερη τον 13ο. Ο πρώτος ουμανισμός, αντίθετα με τον δεύτερο, δεν είχε μελετηθεί αρκετά. Το κενό καλύπτεται από το συνθετικό έργο του Λεμέρλ. Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται να μελετήσει το φαινόμενο στα στενά χρονικά του όρια, αλλά εξετάζει συνολικά το πρόβλημα της παιδείας στους πρώιμους και μέσους βυζαντινούς χρόνους. [...]
Ο βυζαντινολόγος Paul Lemerle (1903-1989) γεννήθηκε στο Παρίσι, όπου και σπούδασε. Υπήρξε για μια δεκαετία (1931-41) αρχικά μέλος και κατόπιν γενικός γραμματέας της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, και έλαβε μέρος σε σημαντικές αρχαιολογικές ανασκαφές: πρέπει ιδιαιτέρως να γίνει λόγος για το ανασκαφικό του έργο στους Φιλίππους. Διευθυντής σπουδών στην Ecole Pratique de Hautes Edutes (1947-67), καθηγητής στη Σορβόννη (1958-67) και στο College de France (1967-73), διετέλεσε διευθυντής του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας και του Πολιτισμού του Βυζαντίου (έως το 1975) και πρόεδρος (1961-71, και από το 1971 επίτιμος πρόεδρος) της Διεθνούς Ενώσεως Βυζαντινών Σπουδών. Υπήρξε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Academie des Inscriptions et Belles Lettres), αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της Ακαδημίας της Βιέννης και ακαδημιών και επιστημονικών ιδρυμάτων της Ευρώπης και της Αμερικής, και επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
