Ο Σαρτρ έδωσε τη διάλεξη Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός τον Οκτώβριο του 1945, θέλοντας να παρουσιάσει σε συνοπτική μορφή τις βασικές θέσεις της φιλοσοφίας του και να την υπερασπιστεί απέναντι σε ορισμένες συχνές παρανοήσεις. Η διάλεξη δόθηκε από στήθους και κυκλοφόρησε ως βιβλίο λίγο αργότερα, ελάχιστα επανεπεξεργασμένη. Το βιβλίο αναδείχτηκε στο πιο πολυδιαβασμένο, πιθανότατα, φιλοσοφικό κείμενο του 20ού αιώνα.
Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος, λέει ο Σαρτρ, αλλά θέλει να φαντάζεται τον εαυτό του δέσμιο. Το κάνει αυτό, γιατί θέλει ν’ αποποιηθεί την ευθύνη που συνεπάγεται η ελευθερία του. Οι άνθρωποι πλάθουν φαντάσματα -το θεό, τη μοίρα, τη φύση, την ιστορία, την κοινωνία- που υποτίθεται ότι τους υποχρεώνουν να φέρονται όπως φέρονται. Επικαλούμενοι τα φαντάσματα αυτά, μπορούν κατόπιν να δηλώσουν: "Δεν έφταιγα εγώ γι’ αυτό που έκανα, δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Δεν είμαι εγώ υπεύθυνος γι’ αυτό που είμαι, κάτι άλλο, έξω από μένα, μ’ έκανε έτσι".
Μέσω αυτής της θεμελιώδους αυτοεξαπάτησης οι άνθρωποι προσπαθούν να κρύψουν απ’ τον εαυτό τους την αγωνία που συνεπάγεται το γεγονός ότι ο καθένας μας αναπόφευκτα ορίζει μόνος το δικό του πεπρωμένο. Όπως λέει ο Σαρτρ, "ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος".
Ο Ζαν-Πολ Σαρτρ γεννήθηκε στο Παρίσι στις 21 Ιουνίου 1905. Σπούδασε στην Ecole Normale Superieure και δίδαξε σε λύκεια από το 1931 έως το Ι944. Βαθιά επηρεασμένος από τη φαινομενολογία του Χούσερλ και την οντολογία του Χάιντεγκερ, επεξεργάστηκε μια υπαρξιστική θεωρία αρχικά με άξονα τη σχέση του ανθρώπου με την ελευθερία (Το είναι και το μηδέν) και αργότερα του διαλεκτικού υλισμού και της αντίληψης του για τη στράτευση (Κριτική του διαλεκτικού λόγου). Ανέπτυξε τις ιδέες του σε μυθιστορήματα (Η ναυτία, Οι δρόμοι της ελευθερίας), θεατρικά έργα (Κεκλεισμένων των θυρών, Τα βρόμικα χέρια, Ο Διάβολος και ο καλός Θεός, Ο ηθοποιός Κιν, Νεκρασσοφ, Οι έγκλειστοι της Αλτόνα), διηγήματα (O τοίχος), άρθρα και κριτικά δοκίμια (Καταστάσεις, Ο άγιος Ζενέ, κωμωδός και μάρτυρας), ένα αυτοβιογραφικό πεζογράφημα (Οι λέξεις), μια μελέτη για τον Φλομπέρ (0 ηλίθιος της οικογένειας). Το 1945 ίδρυσε την πολιτικού και λογοτεχνικού περιεχομένου επιθεώρηση "Les Temps Modernes" μαζί με τη Σιμόν ντε Μποβουάρ και τον Μορίς Μερλό-Ποντύ. Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, το οποίο όμως αρνήθηκε να παραλάβει. Είχε μια μοναδική ικανότητα να αφουγκράζεται τα προβλήματα της εποχής του και ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα (ενεργή συμμετοχή κατά του πολέμου του Βιετνάμ, μέλος του "Δικαστηρίου Ράσσελ", συμμετοχή στον Μάη του '68, διεύθυνση των αριστερών εφημερίδων "La cause du people", "La Liberation"). Πέθανε στο Παρίσι στις 15 Απριλίου 1980.
