Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ (ή και Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ, πρωτότυπος τίτλος: The Great Gatsby) είναι μυθιστόρημα γραμμένο το 1925 από τον Αμερικανό συγγραφέα Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Πρόκειται για μία ιστορία η οποία διαδραματίζεται το καλοκαίρι του 1922 στο φανταστικό μέρος Γουέστ Εγκ του Λονγκ Άιλαντ και αφορά τον μυστηριώδη πάμπλουτο Τζέι Γκάτσμπυ και την εμμονή του με την παντρεμένη Νταίζυ Μπουχάναν, με την οποία είχε εμπλακεί ρομαντικά στο παρελθόν και την οποία δεν ξεπέρασε ποτέ. Όλα αυτά μέσα σε ένα έντονο κλίμα ξεφαντώματος, πάρτι και τζαζ, συγχρόνως με τις δραματικές εξελίξεις στις ζωές των ηρώων.
Τα κύρια γεγονότα του μυθιστορήματος συμβαίνουν το καλοκαίρι του 1922. Ο Νικ Κάραγουει, ένας απόφοιτος του Γέιλ και βετεράνος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου -ο οποίος είναι και ο αφηγητής του μυθιστορήματος- πιάνει δουλειά στη Νέα Υόρκη ως πωλητής ομολόγων. Νοικιάζει ένα μικρό σπίτι στο Λονγκ Άιλαντ, στο (φανταστικό) χωριό του Γουέστ Έγκ, το οποίο βρίσκεται δίπλα στην πολυτελή βίλα του Τζέυ Γκάτσμπυ, ενός μυστηριώδη εκατομμυριούχου που διοργανώνει πολυτελή πάρτι αλλά ποτέ δεν συμμετέχει σε αυτά. Ο Νικ κάνει το γύρο της παραλίας για να φτάσει στο Ίστ Έγκ και να παρευρεθεί για δείπνο στο σπίτι της ξαδέρφης του, Νταίζυ Φαίη Μπουχάναν, και του συζύγου της, Τομ, ο οποίος ήταν γνωστός του Νικ από το κολέγιο. Συστήνουν τον Νικ στην Τζόρνταν Μπέικερ, μία ελκυστική, κυνική, νεαρή γκόλφερ, με την οποία ο Νικ αρχίζει ένα ρομαντικό ειδύλλιο. Εκείνη αποκαλύπτει στον Νικ ότι ο Τομ έχει ερωμένη την Μυρτλ Γουίλσον, η οποία ζούσε, μαζί με τον σύζυγό της, στην "κοιλάδα των σταχτών", μια βιομηχανική περιοχή ανάμεσα στο Γουέστ Έγκ και τη Νέα Υόρκη. Όχι πολύ αργότερα μετά από αυτή την αποκάλυψη, ο Νικ πηγαίνει στη Νέα Υόρκη μαζί με τον Τομ και τη Μυρτλ, στο διαμέρισμα που διατηρούσαν για να στεγάζουν το δεσμό τους. Στο διαμέρισμα αυτό, διοργανώνεται ένα χυδαίο και παράξενο πάρτι, το οποίο λήγει με τον Τομ να σπάει τη μύτη της Μυρτλ επειδή εκείνη συνέχιζε να τον ενοχλεί και να τον ειρωνεύεται, αναφέροντας το όνομα της Νταίζυ επανειλημμένα. Καθώς το καλοκαίρι συνεχίζεται, ο Νικ λαμβάνει μία πρόσκληση σε ένα από τα μεγάλα πάρτι του Γκάτσμπυ. Ο Νικ συναντά στο πάρτυ τη Τζόρνταν Μπέικερ και μαζί γνωρίζουν τον Γκάτσμπυ, έναν υπεροπτικό και εντυπωσιακά νέο άντρα, ο οποίος αναγνωρίζει τον Νικ από τον πόλεμο. Μέσω της Τζόρνταν, ο Νικ αργότερα θα πληροφορηθεί ότι ο Γκάτσμπυ γνώριζε την Νταίζυ από ένα ρομαντικό ειδύλλιο του 1917 και παρέμενε βαθιά ερωτευμένος μαζί της. Ακόμη, ότι περνούσε πολλά βράδια κοιτάζοντας το πράσινο φως στην άκρη της προβλήτας της, η οποία βρισκόταν ακριβώς απέναντι από τη βίλα του, στην απέναντι όχθη, και έλπιζε ότι θα την κέρδιζε πίσω. Τα υπερβολικά και χλιδάτα πάρτι ήταν όλα για εκείνη, με την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα εμφανιζόταν σε κάποιο από αυτά. Ο Γκάτσμπυ θέλει τώρα από τον Νικ να οργανώσει μία συνάντηση με τη Νταίζυ.
Ο Νικ καλεί τη Νταίζυ στο σπίτι του για τσάι χωρίς να της πει ότι θα βρίσκεται εκεί ο Γκάτσμπυ. Μετά από την αμήχανη συνάντηση, ο Γκάτσμπυ και η Νταίζυ αποκαθιστούν τις σχέσεις τους. Δημιουργούν δεσμό και, μετά από λίγο καιρό, ο Τομ αρχίζει να γίνεται καχύποπτος. Μάλιστα, σε ένα δείπνο στο σπίτι των Μπουχάναν, η Νταίζυ μιλά στον Γκάτσμπυ με τέτοια οικειότητα, που ο Τομ αντιλαμβάνεται ότι είναι ερωτευμένη μαζί του. Παρόλο που και ο ίδιος έχει εξωσυζυγικό δεσμό, γίνεται έξαλλος από την απιστία της συζύγου του. Αναγκάζει όλη την παρέα να μεταφερθεί στο ξενοδοχείο Πλάζα στη Νέα Υόρκη, όπου και αποφασίζει να έρθει αντιμέτωπος με το Γκάτσμπυ, λέγοντάς του πως ο ίδιος και η Νταίζυ έχουν ιστορία μαζί και ο Γκάτσμπυ δεν θα καταλάβαινε ποτέ τους δεσμούς που ένωναν το ζευγάρι. Ο Τομ αποκαλύπτει σε όλους ότι ο Γκάτσμπυ είναι εγκληματίας και η περιουσία του προήλθε από λαθρεμπόριο αλκοόλ και άλλες παράνομες δραστηριότητες. Η Νταίζυ συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να αφήσει τον άντρα της κι εκείνος τη στέλνει πίσω στο Ίστ Έγκ με τον Γκάτσμπυ και το αμάξι του Τομ, για να αποδείξει ότι είναι σίγουρος για τον εαυτό του και ο Γκάτσμπυ δεν μπορεί να κάνει πια τίποτα. Όταν ο Νικ, η Τζόρνταν και ο Τομ περνούν από την "κοιλάδα των σταχτών" μαθαίνουν ότι ένα αμάξι είχε χτυπήσει θανάσιμα τη Μυρτλ, την ερωμένη του Τομ. Η κακόμοιρη γυναίκα, βλέποντας να περνά το αμάξι του Τομ και νομίζοντας πως βρισκόταν ο αγαπημένος της στο τιμόνι, βγήκε στο δρόμο για να τον σταματήσει, να την πάρει μαζί του, χωρίς να ξέρει ότι εκείνος δεν οδηγούσε το αμάξι που τελικά τη σκότωσε. Το αμάξι αναγνωρίζεται και οι υποψίες στρέφονται στον Γκάτσμπυ. Ο Νικ αργότερα θα μάθει ότι όχι ο Γκάτσμυ αλλά η Νταίζυ καθόταν πίσω από το τιμόνι, αλλά ότι δεν έπρεπε να το μάθει κανείς και ήταν έτοιμος να αναλάβει ο ίδιος τις ευθύνες του ατυχήματος. Συγχρόνως, στο σπίτι της άτυχης Μυρτλ, ο άντρας της Τζορτζ, ήταν απαρηγόρητος. Ο Τομ του βάζει ιδέες πως ο Γκάτσμπυ ήταν εραστής της γυναίκας του και πως ήταν επίσης εκείνος που τη σκότωσε. Εκείνος τον πιστεύει. Ο Γκάτσμπυ βρίσκεται στη βίλα του, περιμένοντας τη Νταίζυ να του τηλεφωνήσει, να του πει πως τον διαλέγει, πως θα φεύγανε μαζί. Στο μεταξύ ξημερώνει και ο Γκάτσμπυ αποφασίζει να βουτήξει στην πολυτελή πισίνα του. Εκεί τον βρίσκει ο Τζορτζ, τρελός από την ζήλια και τον πόνο για το χαμό της Μυρτλ, και τον πυροβολεί. Στην κηδεία θα παρευρεθεί μονάχα ο πατέρας του Γκάτσμπυ και ο Νικ, ο οποίος είχε δει τα μεγαλειώδη πάρτι στο ίδιο εκείνο σπίτι που τώρα ήταν άδειο, καθώς η Νέα Υόρκη γυρνούσε την πλάτη της στον νεκρό πια άντρα.
Η ζωή του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ είναι ένα τραγικό παράδειγμα των δύο όψεων του Αμερικανικού Ονείρου: οι χαρές του έρωτα, του πλούτου και της επιτυχίας και η τραγωδία που είναι συνυφασμένη με τις ακρότητες και την αποτυχία. Γεννημένος το 1896 στο Σαιντ Πωλ της Μινεσότα σε καθολική και ευκατάστατη οικογένεια, άρχισε να γράφει από πολύ νωρίς. Όταν οι ΗΠΑ μπαίνουν στον πόλεμο το 1917 κατατάσσεται στο στρατό, υπηρετώντας τη διετή θητεία του στην Αμερική, και γνωρίζει τη Ζέλντα Σέαρ, η οποία αρνείται να τον παντρευτεί λόγω έλλειψης χρημάτων. Το 1920 όμως κυκλοφορεί το πρώτο του μυθιστόρημα ("This Side of Paradise") που θα σημειώσει μεγάλη επιτυχία· ο γάμος με τη Ζέλντα γίνεται αμέσως. Ο Φιτζέραλντ, επαγγελματίας πλέον συγγραφέας, συνεργάζεται και με διάφορα περιοδικά, συνεργασία που θα ήταν επικερδής αν οι δαπάνες του ζεύγους δεν ήταν αυξημένες εξαιτίας της πολυτελούς ζωής τους. Το δεύτερο μυθιστόρημα του Φιτζέραλντ, "The Beautiful and the Damned", περιγράφει ακριβώς ένα ζευγάρι που ζει μες στην τρυφηλότητα και στον ηδονισμό. Λίγο μετά τη γέννηση του μοναδικού τους παιδιού θα κυκλοφορήσει το σπουδαιότερο μυθιστόρημά του, "Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ".
Η σπάταλη ζωή, οι συνεχείς μετακινήσεις (ταξίδευαν από πόλη σε πόλη της Ευρώπης και διέμειναν σε οκτώ πολιτείες των ΗΠΑ), καθώς και η θυελλώδης σχέση των Φιτζέραλντ επιβάρυναν την υγεία και των δύο: ο Φιτζέραλντ αντιμετώπιζε ολοένα σοβαρότερο πρόβλημα αλκοολισμού και η Ζέλντα, μετά από αρκετούς νευρικούς κλονισμούς, διεγνώσθη εντέλει ότι πάσχει από σχιζοφρένεια. Ωστόσο ο Φιτζέραλντ κατόρθωσε να τελειώσει και να εκδώσει το 1934 το τέταρτο μυθιστόρημά του, "Tender Is the Night", που βρίθει αυτοβιογραφικών στοιχείων· είναι και αυτό χρονικό μιας αποτυχίας ή πολλαπλών αποτυχιών. Ο Φιτζέραλντ πέθανε το 1940 στα σαραντατέσσερά του, από καρδιακή προσβολή. Μολονότι στον καιρό του ήταν κυρίως γνωστός ως εκκεντρικός μέθυσος και ενσαρκωτής των υπερβολών και ακροτήτων που χαρακτήριζαν την εποχή της τζαζ, η αποτύπωση αυτής της εποχής στα έργα του και το αναμφισβήτητο ταλέντο του του χαρίζουν σήμερα επάξια μια ξεχωριστή θέση στην ομάδα των νεωτερικών συγγραφέων.
