Περιέχονται τα κείμενα:
Εισαγωγή:
1. Ορθολογισμός: η κοινωνιολογική διασάφηση
2. Ορθολογισμός: η γλωσσική σημαντική
Ι - Ορθολογισμός και Απελευθέρωση
1. Άρνηση του μεταφυσικού δογματισμού
2. Αναίρεση της μυστικιστικής αυθαιρεσίας
3. Απομυθοποίηση
4. Απελευθέρωση από τη φύση και το ένστικτο
II - Ορθολογισμός και Αλλοτρίωση
1. Αφαιρετική εκδοχή της ανθρώπινης μονάδας
α. Αυτονόμηση των μεθόδων παραγωγής
β. Η μαρξική εκδοχή της αλλοτρίωσης
γ. Η γενίκευση της αφαιρετικής εκδοχής
2. Η τεχνολογία ως λογική της κυριαρχίας
α. Ο "εργαλειακός" χαρακτήρας του ορθολογισμού
β. Η "λειτουργική" επαλήθευση
γ. Η μαθηματική αποδοτικότητα
δ. Η ολοκληρωτική οργάνωση
3. Ο ορθολογικός δογματισμός
α. Η καντιανή αφετηρία
β. Θετικισμός
γ. Αιτιοκρατία
δ. Φετιχισμός της επιστήμης
III - Ορθολογισμός και Κριτικισμός
1. Το αδιέξοδο του συνεπούς κριτικισμού
2. Οι προτάσεις του Popper
α. Μεθοδολογικός νομιναλισμός
β. "Βήμα προς βήμα κοινωνική μηχανική"
γ. Η αρχή της διαψευσιμότητας
3. Η απειλή του σχετικισμού
IV - Παρένθεση: Είναι δυνατή μια "Κριτική Οντολογία";
1. Η έννοια της σχέσης στον πρώιμο Μαrx
α. Η βιολογική ατομικότητα ως γεγονός σχέσης
β. Η υποκειμενική συνείδηση ως γεγονός σχέσης
γ. Η ανθρώπινη δημιουργικότητα ως γεγονός σχέσης
δ. Η ατομική ύπαρξη ως κοινωνικό γεγονός
2. Η κριτική διερεύνηση της υποκειμενικής αυτογνωσίας (Lacan)
α. Ο αναφορικός χαρακτήρας του ασυνειδήτου
β. Η επιθυμία ως πρωτογενής αφετηρία του γεγονότος της σχέσης
γ. Η αλλοτρίωση του υποκειμένου ως υποταγή στο νόημα
3. Συμπερασματικές συντεταγμένες
V - Ορθολογισμός και Αποφατισμός
1. Αποφατική χρήση του ορθού λόγου
α. Ταύτιση του αληθεύειν με το κοινωνείν
β. Οριοθέτηση μεθόδου και στόχων
γ. Σχετικότητα και κοινωνική λειτουργικότητα του ορθολογισμού
2. Κοινωνική δυναμική του αποφατικού λόγου
α. Χειραφέτηση από την "ιδιοκτησία" της λογικής
β. Αποδέσμευση από την επαγγελματική αυθεντία
γ. Εξισορρόπηση εμπειρίας και λογικής
VI - Αποφατικός Ορθολογισμός και Πολιτική Πράξη
1. Ελευθερία επιλογών και ελευθερία από την αλλοτρίωση
α. Το αίτημα της "άμεσης δημοκρατίας"
β. Παραγωγική διαδικασία και υποκειμενική ετερότητα
γ. Ο σεβασμός της αποτυχίας
2. Πολιτική τέχνη και θεσμοί
α. Η αυτονόμηση των θεσμών
β. Η καταφατική προοπτική
γ. Η αποφατική "τέχνη" της πολιτικής
Αλφαβητικό ευρετήριο
Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόνης και της Σορβόννης (Παρίσι). Είναι καθηγητής Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών της Αθήνας, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, στη Γενεύη, στη Λωζάννη, στο Ρέθυμνο Κρήτης. Παράλληλα, με τακτική επιφυλλιδογραφία, παρεμβαίνει στην κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα.
