«Του κάκου Φράγκο θέλουν να σε κάμουνε / που είσ’ Έλληνας τα Μνήματα φωνάζουνε», γράφει ο Αντώνιος Μαρτελάος στο επίγραμμα που αφιέρωσε στον Ούγκο Φόσκολο, υπαινισσόμενος το καθαρά ελληνικής έμπνευσης έργο του I sepolcri. Αλήθεια, τι ήταν εντέλει αυτός που το έργο του αναδείχθηκε σε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους των νεότερων ιταλικών γραμμάτων; Είναι σαφές ότι ο Φόσκολο δεν λησμόνησε ποτέ τη γενέθλια γη, ούτε σταμάτησε ποτέ να έχει τη σκέψη του στην Ελλάδα και δεν εννοώ μόνο ότι άντλησε ποιητική έμπνευση από την Ελλάδα, όπως αυτή εκφράζεται στο αφιερωμένο στη γενέθλια γη της Ζακύνθου σονέτο του «No piu mai tocchero le sacre sponde», αλλά και ενεπλάκη με τον τρόπο του στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Και τούτο, μολονότι επέλεξε συνειδητά να εκφραστεί στην ιταλική γλώσσα.
Μετά τον θάνατο του, οι μεταγενέστεροι του προσέδωσαν μια καθαρά ιταλική ταυτότητα, που επισκίασε τις ελληνικές του ρίζες: η εικόνα του έγινε περισσότερο ιταλική απ' όσο Ιταλός υπήρξε ο ίδιος. Σε τούτο ίσως να συνέτεινε και η αναβλητικότητα των Ελλήνων, που αργοπορημένα σκέφτηκαν να ζητήσουν τη μετακομιδή των οστών του από την Αγγλία όταν ήδη τα είχαν πάρει οι Ιταλοί. Ακόμα και το σπίτι του στη Ζάκυνθο, τελευταία στιγμή γλίτωσε από την κατεδάφιση· αγοράστηκε το 1886 από τον Δήμο Ζακυνθίων, στεγάζοντας μέχρι την καταστροφή του από βομβαρδισμό το 1940 τη Φωσκολιανή Βιβλιοθήκη.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960, συγγραφέας, κριτικός, διευθυντής του περιοδικού "Ιστορία". Εργάζεται ως διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεων από το 1995. Την δεκαετία του 1980 εργάστηκε στο Κέντρο Τύπου Μείζονος Ελληνισμού.
Έχει δημοσιεύσει, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, σειρά μελετημάτων και άρθρων που αφορούν τα νεοελληνικά γράμματα και το θέατρο, καθώς και κριτικές. Επίσης έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια. Μελετήματα, δοκίμια και κριτικές του -άνω των 1.200- έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, εφημερίδες, πρακτικά συνεδρίων, επετειακούς, αφιερωματικούς τόμους, συλλογικά έργα, κ.α. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εφημερίδες "Η Καθημερινή", "Το Βήμα", "Ελευθεροτυπία", και οι περιοδικές εκδόσεις: "Ελληνικός Κόσμος", "Επίλογος", "Επτανησιακά Φύλλα", "Πόρφυρας", "Κεφαληνιακά Χρονικά", "Νέα Εστία", "Οδός Πανός", "Περίπλους", "Κ(Περιοδικό Κριτικής Λογοτεχνίας και Τεχνών)", "Διαβάζω", "Ιστορία Εικονογραφημένη", "Επίλογος", "Ακτή", "Πάροδος", "Μουσικός Ελληνομνήμων", "Ιονικά Ανάλεκτα", "Σίσυφος", "Φρέαρ" κ.ά. Έπιμελήθηκε αφιερώματα για τους Διονύσιο Σολωμό, Ανδρέα Κάλβο, Ούγκο Φόσκολο, Νίκο Καββαδία, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Οδυσσέα Ελύτη, καθώς και για το ιστορικό μυθιστόρημα, το αστυνομικό μυθιστόρημα, την ταξιδιωτική λογοτεχνία κ.ά. στο περ. "Διαβάζω" και την εφ. "Ελευθεροτυπία". Αρθρογραφεί επίσης και στον τοπικό Τύπο της ιδιαίτερης πατρίδας του Ζακύνθου από το 1975. Από το 2000 έως το 2002 εξέδιδε την ετήσια έκδοση "Ζάκυνθος, Λογοτεχνικό Ιστορικό και Λαογραφικό Ημερολόγιο". Έχει ανθολογήσει στο "Ελληνομουσείον / Ακτή" ζακυνθινούς ποιητές.
Είναι μέλος πολλών εταιρειών, επιστημονικών σωματείων, οργανισμών και πολιτιστικών φορέων, όπως της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος, της Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρείας, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών, του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, του Μουσικού και Δραματικού Συλλόγου "Ωδείον Αθηνών", του Κέντρου Έρευνας και Μελέτης του Ελληνικού Θεάτρου-Θεατρικό Μουσείο, κ. ά. ενώ έχει εκλεγεί στα Δ. Σ. της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Eλληνικού P. Ε. Ν. και του Συλλόγου "Ούγος Φώσκολος". Συμμετέχει επίσης ως σύμβουλος στα Δ. Σ. ιδρυμάτων. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών. Το 2011 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο Δοκιμίου του Ιδρύματος Ουράνη για το βιβλίο του "Ούγκο Φόσκολο, Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα".
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Μελέτες, δοκίμια
- Το θέατρο στην πόλη της Ζακύνθου 1901-1915, εκδ. Μπάστας 1999.
- Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1951). Χρονολόγιο και Λεύκωμα, εκδ. Περίπλους 2001.
- Ο Ρώμας και το θέατρο, εκδ. Πλατύφορος, 2002.
- Ο Πίος Μαρτζώκης και το ζακυνθινό κωμειδύλλιο, εκδ. Τρίμορφο 2006.
- Ο Ξενόπουλος το Αριστείον η απεργία και οι Φοιτηταί, εκδ. Τρίμορφο 2006.
- Ο Ξενόπουλος ο Μαλάνος και η θεατρική Αλεξάνδρεια, εκδ. Γαβριηλίδης 2007.
- Επιστολές του Διονύση Ρώμα στον Κωστή Μπαστιά και στον Αλέξη Μινωτή, εκδ. Τρίμορφο 2007.
- Ο Σταθάτειος Δραματικός Διαγωνισμός της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, (σε συνεργασία με την Κυριακή Πετράκου), "Παράβασις 6", Επιστημονικό Δελτίο Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών, εκδ. Ergo 2008.
-Ο Τιμολέων Αμπελάς η Λίνα Δράκα και η Ζάκυνθος, εκδ. Τρίμορφο 2009.
-Ούγκο Φόσκολο, Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα, εκδ. Τρίμορφο 2010.
- Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο, εκδ. Ευθύνη / Αναλόγιο 2012.
Επιμέλειες
- Ζάκυνθος, από τη δεύτερη στην τρίτη χιλιετία. Ζακυνθινό Ημερολόγιο-Εορτολόγιο 2000, εικονογραφημένο, εκδ. Μπάστα, 1999.
- Ζάκυνθος 2001, Λογοτεχνικό ιστορικό και Λαογραφικό Ημερολόγιο, εκδ. Εξερευνητής, 2001.
- Ζάκυνθος 2002, Λογοτεχνικό ιστορικό και Λαογραφικό Ημερολόγιο, εκδ. Περίπλους, 2002.
- Γρηγόριος Ξενόπουλος, 50 χρόνια μετά... Συμβολή στην έρευνα του έργου του, Πρακτικά Συνεδρίου (Ζάκυνθος 16-18.11. 2001), Πλατύφορος, Ζάκυνθος, 2005.
- Δέκα γραφές για τον Διονύση Σέρρα και την ποίησή του, εκδ. Ραπόρτο, 2006.
- Διονύσης Ρώμας, Το θέατρο υπό
Μη Διαθέσιμο
