Μια ενδιαφέρουσα πλευρά της καθημερινότητας μας ήταν το να διασχίζεις την Αθήνα τη νύχτα. Συσκότιση. Η συνηθισμένη μας διαδρομή: Σοφοκλέους - πλατεία Βικτωρίας - Σοφοκλέους. Όταν ήταν καλυμμένος και ο ουρανός και δεν φαίνονταν ούτε φεγγάρι ούτε αστέρια, το σκοτάδι έπηζε και περπατούσες σαν μέσα σε μαύρο σύννεφο, κοντά στους τοίχους για να μη χαθείς, τεντώνοντας τα αυτιά σου για να πιάσεις τους ήχους, την ένταση και την κατεύθυνση τους, αδιευκρίνιστους ήχους, βήματα, χαμηλόφωνες ομιλίες, έτσι ώστε να μην τσουγκρίσεις με αυτούς που έρχονταν από την απέναντι πλευρά, αλλά και να μην πέσεις απάνω σε αυτούς που προπορεύονταν. Ήταν φορές που σκιές ξεφύτρωναν αναπάντεχα μπρος στη μύτη σου. Άλλοτε, μερικές σύντομες λάμψεις από κάποιο φακό, δικό σου ή ξένο, αποκαθιστούσαν για δευτερόλεπτα τη γνωστή σου πραγματικότητα και πάλι βουτούσες στην αδιαπέραστη μαυρίλα. Όταν έβρεχε, όλα ήταν πιο δύσκολα. Έπειτα από τόσες δεκαετίες, είναι σίγουρο πως οι αναμνήσεις έχουν ξεθωριάσει και αλλοιωθεί. Δεν βρίσκω, όμως, ανάμεσα τους, ίχνος φόβου για κάποιο πιθανό κακό συναπάντημα κατά τις νυκτερινές αυτές διαδρομές της οικογενειακής μας ομάδας των γυναικόπαιδων, στην Αθήνα του πολέμου.
Ένα ταξίδι από την πρώτη παιδική στην εφηβική ηλικία σε δύσκολα χρόνια: Πόλεμος. Κατοχή, Αντίσταση. Εμφύλιος, Ανυποψίαστοι οι ενήλικοι για τις εσωτερικές διεργασίες στον κόσμο των παιδιών. Καταστάσεις που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην παιδική συνείδηση και προκαλούν τη μνήμη δεκαετίες αργότερα. Η εισβολή συνταρακτικών ιστορικών γεγονότων στην καθημερινότητα μιας γενιάς που τώρα φεύγει· θα μπορέσει να συνομιλήσει με τον σημερινό αναγνώστη;
Η Μαρία Ηλιού είναι καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Nηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο μετακλήθηκε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου δίδασκε από το 1980. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα, παιδαγωγικά και κοινωνιολογία στο Παρίσι. Διδάκτωρ κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Paris 5 (1975). Εργάστηκε ως εντεταλμένη ερευνών στα τμήματα Οικονομίας της Εκπαίδευσης και Κοινωνιολογίας της Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Μελέτης Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης (IEDES) του Πανεπιστημίου Paris Ι (1960- 1964 και 1967-1975) και ως υπεύθυνη Ομάδας 'Ερευνας σε θέματα Κοινωνιολογίας της Παιδείας στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (1965-1967 και 1976-1979). Εμπειρογνώμων της Ουνέσκο για εκπαιδευτικά και κοινωνικά θέματα, έχει πραγματοποιήσει πολλές αποστολές σε χώρες της Αφρικής. Μέλος της Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (1984-1990), επισκέπτης Καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (1986-87), είχε αναλάβει κατά το διάστημα 1989-1990 καθήκοντα Αντιπροέδρου και αναπληρωτή Προέδρου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. 'Εχει διατελέσει μέλος των διευθυντικών οργάνων του IEDES, της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ινστιτούτων για την Ανάπτυξη (EADI), της Διεθνούς Εταιρείας Γαλλόφωνων Κοινωνιολόγων (AISLF), του Διεθνούς Ταμείου για την προώθηση του Πολιτισμού (FIPC), του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (Πρόεδρος κατά το 1982-83). Είναι μέλος της μικτής Επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας και της Ουνέσκο για την Εφαρμογή της Σύστασης για την κατάσταση των εκπαιδευτικών (CEART), Ειδική σύμβουλος του Διεθνούς Ταμείου για την προώθηση του Πολιτισμού της Ουνέσκο, μέλος του Γραφείου της Γαλλόφωνης Εταιρείας Συγκριτικής Εκπαίδευσης στην Ευρώπη (CESE), ιδρυτικό μέλος και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Συγκριτικής Εκπαίδευσης (ΕΛΕΣΕ). 'Εχει δημοσιεύσει μελέτες και άρθρα σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά. Έχει συμμετοχή σε συλλογικές εκδόσεις.
