Το αριστούργημα του Τολστόι "Πόλεμος και Ειρήνη" ανήκει στα κείμενα που αποτέλεσαν σταθμό στην παγκόσμια λογοτεχνία. Με τη διεισδυτική γραφή του και τους ρεαλιστικούς διαλόγους του ο συγγραφέας συνθέτει την πινακοθήκη τής ανώτερης ρωσικής κοινωνίας την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων. Η αφήγηση δομείται κυρίως γύρω από τη ζωή των οικογενειών Μπολκόνσκι και Ροστόβ, που συνυφαίνεται με τις δραστηριότητες του νεαρού κόμη Πιερ Μπεζούχοβ, καθώς και των συγγενών τους. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τη συναρπαστική εξέλιξη των χαρακτήρων τού έργου, καθώς αυτή συμβαίνει μέσα σε ένα σκηνικό πολέμου, προελάσεων, συμπτύξεων, ελιγμών που παρουσιάζονται σαν νίκες ή ήττες ανάλογα με την οπτική γωνία. Μέσα σε αυτή τη θολή ατμόσφαιρα ο Τολστόι δείχνει, μεταξύ άλλων, πώς ένας μάλλον αφελής πλούσιος νέος (Πιερ Μπεζούχοβ) ωριμάζει και αντιλαμβάνεται ότι τα σπουδαιότερα πράγματα δεν αγοράζονται με χρήματα, πώς η άβουλη και παραιτημένη πριγκίπισσα Μαρία (Μπολκόνσκαγια) αφήνει την αγάπη να μεταμορφώσει τη ζωή της, πώς η νεαρή κόμισσα Νατάσα Ροστόβα μεγαλώνει ενώ διδάσκεται από τα λάθη της.
Γύρω τους υφαίνεται με επιμέλεια η σύνθεση των κύριων και δευτερευόντων χαρακτήρων τού έργου και δεν λείπουν οι αναφορές στα γεγονότα που σημάδεψαν την έκβαση της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία, τον εμπρησμό τής Μόσχας και την ήττα τού Ναπολέοντα. Όμως ο συγγραφέας προχωρεί περισσότερο από το να αποδώσει αυτά τα αποτελέσματα σε μεγαλοφυείς ή ατυχείς κινήσεις τού αρχιστρατήγου Κουτούζοφ και του Μ. Ναπολέοντα. Εκθέτει, κάποτε με έντονο διδακτισμό, την ψυχοσύνθεση των λαών που συγκρούστηκαν, το σύνολο των ρόλων που επιφυλάσσει ο πόλεμος στα εμπλεκόμενα μέρη και τις αφανείς κάποτε λεπτομέρειες που ορίζουν το αποτέλεσμα. Αυτό το μεγαλειώδες ιστορικό μυθιστόρημα φανερώνει τι αλλάζει την ιστορία, πώς λειτουργούν στους ανθρώπους ιδιότητες όπως η αγάπη και η φιλοδοξία, αλλά και πώς επιδρούν στα γεγονότα οι κοινωνικές τάξεις, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, ο πλούτος, ο νόμος και η ανομία -ό,τι δηλαδή καθορίζει την ιστορική πορεία σε κάθε εποχή.
